Όταν η ζωγραφική εμπνέεται από τα σύννεφα
Μέρος ΙΙ
Ο συννεφιασμένος ουρανός ...
Δυο σημαντικοί Γάλλοι ζωγράφοι, από τους
σημαντικότερους εκπροσώπους του εμπρεσιονισμού, ο Camille
Pissarro (1830 – 1903) και ο Claude Oscar Monet,
(1840 - 1926), απεικόνισαν σύννεφα σωρειτών (cumulus) με διακριτά τα άκρα τους
στους παρακάτω πίνακες:
Louveciennes είναι η κοινότητα βόρεια από το Παρίσι που ζούσε ο ζωγράφος.
«Poppy Field» / χωράφι με παπαρούνες, (1873), Claude Monet, λάδι σε καμβά, Μουσείο d'Orsay,
Παρίσι.
«The Great Wave off Kanagawa» / Το μεγάλο κύμα έξω από την Καναγκάουα, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Ν. Υόρκη, ΗΠΑ.
Το έργο απεικονίζει ένα τεράστιο κύμα που απειλεί τρεις βάρκες στα ανοικτά της ακτής, ενώ το όρος Fuji υψώνεται στο βάθος. Τα σύννεφα πάνω από το Fuji εκτιμάται ότι είναι σωρειτομελανίες (Cumulonimbus) που είναι νέφη κατακόρυφης ανάπτυξης με πεπλατυσμένη κορυφή που μοιάζει με αμόνι. Η κίτρινο – ροζ απόχρωση του ουρανού πάνω από τα γκρίζα καταιγιδοφόρα σύννεφα υποδηλώνει ότι στα ψηλότερα στρώματα της ατμόσφαιρας υπάρχουν θυσανοστρώματα (Cirrostratus) που μοιάζουν με αχνό πέπλο στο ρόδινο φως του πρωινού.
«Fine Wind, Clear Morning» / Ωραίος άνεμος, καθαρό πρωινό. Το έργο είναι γνωστό και ως «Red Fuji» / Κόκκινο Φούτζι, Βρετανικό Μουσείο, Λονδίνο.
Στις αρχές του Φθινοπώρου, όταν πνέει νότιος άνεμος και ο ουρανός είναι καθαρός, ο ανατέλλων ήλιος μπορεί να μετατρέψει το όρος Φούτζι κόκκινο.
Η σκηνή είναι έξοχα αποτυπωμένη με σύννεφα υψισωρείτες ( Altocumulus) , τοποθετημένα σε παράλληλες σειρές να πλαισιώνουν τη χιονισμένη κορυφή του βουνού.
Υψισωρείτες (Altocumulus), συναντάμε και στα 2 επόμενα έργα:
«The Beach at Sainte-Adresse», (1867), Claude Monet, λάδι σε καμβά, Ινστιτούτο Τέχνης Σικάγο, ΗΠΑ.
Ο ουρανός πάνω από την παραλία είναι σκεπασμένος με νέφη υψισωρειτών.
Σύννεφα στον καμβά Ελλήνων ζωγράφων
Η θάλασσα και ο ουρανός κυριαρχούν στο
έργο. Τα σύννεφα που είναι στρωματοσωρείτες
(Stratocumulus) αφήνουν να φαίνονται κομμάτια του ουρανού, εμφανίζουν μεγάλη
κινητικότητα και οι αντανακλάσεις τους καθρεφτίζονται στη θάλασσα.
Τα χαμηλά και μεσαία νέφη που προκάλεσαν
τη βροχή έχουν αρχίσει να διαλύονται. Μέσα από ένα μικρό άνοιγμα στο βάθος, φαίνεται ο
καθαρός ουρανός. Η βροχή που μόλις τελείωσε ήταν απογευματινή και ο ήλιος πλησιάζει στη δύση του βάφοντας
τα σύννεφα με κιτρινοπορτοκαλί χρώμα.
Ο Βολανάκης που θεωρείται ο πατέρας της ελληνικής θαλασσογραφίας, μεταφέρει με ρεαλισμό ένα τοπίο μάλλον χειμωνιάτικο με μουντά χρώματα και με την αίσθηση ότι σύντομα θα αρχίσει να βρέχει. Ο ουρανός είναι καλυμμένος με νέφη υψιστρωμάτων / (Altostratus) που έχουν υπό γκρίζο ή γκρίζο χρώμα και ανάμεσά τους μικρά ανοίγματα αφήνουν να περνά το φως του ήλιου.
λάδι σε ξύλο,
Εθνική Πινακοθήκη, Αθήνα.
Ο ουρανός είναι καλυμμένος από χαμηλά νέφη - στρωματοσωρείτες (Stratocumulus) και ο ζωγράφος αποδίδει πολύ ρεαλιστικά την αστάθεια που επικρατεί στην ατμόσφαιρα. Στο αριστερό μέρος του πίνακα και στο βάθος, έχει ήδη ξεσπάσει καταιγίδα και η βάση του καταιγιδοφόρου νέφους βρίσκεται πολύ χαμηλά, ενώ ο ορίζοντας δεν διακρίνεται από την έντονη βροχή. Στο πρώτο πλάνο η ηρεμία της θάλασσας μέσα στο λιμάνι, δείχνει ότι η καταιγίδα δεν έχει φτάσει ακόμα εκεί.
Πίνακες με σωρειτομελανίες:
Οι στέγες και τα σπίτια της πόλης
απεικονίζονται σ’ ένα μικρό μέρος του πίνακα. Και στο έργο αυτό κυριαρχεί ο συννεφιασμένος ουρανός. Τα θυελλώδη σύννεφα σωρειτομελανιών
(Cumulonimbus), αλλά και η επερχόμενη καταιγίδα καλύπτουν την πόλη της
Οστάνδης και προσελκύουν την προσοχή του θεατή.
Τα σύννεφα που καλύπτουν τον ουρανό στο βάθος του έργου, έχουν την κάθετη ανάπτυξη των σωρειτομελανιών (Cumulonimbus) και λάμπουν έντονα στα σημεία που φωτίζονται από τον ήλιο. Μεγάλα χαμηλά νέφη - στρωματοσωρείτες (Stratocumulus) καλύπτουν τον ουρανό στο επόμενο έργο ενώ ο ήλιος πίσω τους έχει σχεδόν δύσει.
Ο συννεφιασμένος ουρανός στη ζωγραφική του 20ου αιώνα
Στον 20ό αιώνα, οι διαρκείς αλλαγές, τα τεχνολογικά επιτεύγματα, οι επιστημονικές κατακτήσεις αλλά και οι δύο παγκόσμιοι πόλεμοι, άσκησαν τεράστια επιρροή στον κόσμο της τέχνης.
Η άνθηση της φωτογραφίας μέσω της οποίας
έχουμε γρήγορη και ρεαλιστική απεικόνιση του κόσμου και της φύσης, οδήγησε τους
ζωγράφους σε εικαστικές αναζητήσεις και προβληματισμούς.
Τα ρεύματα τέχνης που αναπτύσσονται
δημιουργούν νέους τρόπους έκφρασης …
Ο συννεφιασμένος ουρανός αλλάζει τρόπο
απεικόνισης.
«Winter Landscape» / Χειμωνιάτικο τοπίο, (1909), από το Ρώσο ζωγράφο πρωτοπόρο της αφηρημένης τέχνης, Wassily Kandinsky (1866 – 1944). Λάδι σε χαρτόνι, Μουσείο Hermitage, Αγία Πετρούπολη, Ρωσία
«The Pink Cloud, Antibes» / Το ροζ σύννεφο, (1916), από το Γάλλο ζωγράφο εισηγητή του πουαντιγισμού Paul Signac (1863 – 1935). Λάδι σε καμβά, Μουσείο Καλών Τεχνών, Βοστώνη, ΗΠΑ.
«Clouds and water» / Σύννεφα και νερό, (1930), του Αμερικανού ζωγράφου αφηρημένης τέχνης Arthur Dove (1880 – 1946). Λάδι σε καμβά, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Ν. Υόρκη, ΗΠΑ.
Στο έργο αποτυπώνονται ατέλειωτα επίπεδα μικρά νέφη που καλύπτουν τον ορίζοντα, όπως φαίνονται από την καμπίνα ενός αεροπλάνου.
Τα σύννεφα του Βέλγου σουρεαλιστή ζωγράφου Rene Magritte ( 1898 – 1967)
«Territory» / Έδαφος, (1957)
Πηγές εικόνων:
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Camille_Pissarro_-_La_route_de_Louveciennes_-_Mus%C3%A9e_d%27Orsay.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Claude_Monet_-_Chemin_dans_les_bl%C3%A9s_%C3%A0_Pourville_(1882).jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Claude_Monet_-_Poppy_Field_-_Google_Art_Project.jpg
https://en.wikipedia.org/wiki/Thirty-six_Views_of_Mount_Fuji
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Claude_Monet_-_The_Beach_at_Sainte-Adresse_-_Google_Art_Project.jpg
https://en.wikipedia.org/wiki/File:Catskill_Creek.jpg
https://www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painting/h-astikh-taxi-kai-oi-zographoi-tis/dialogos-me-to-phos-kai-to-hroma/ta-prota-impresionistika-skirthmata/to-limani-tis-kopeghagis.html
https://paletaart.wordpress.com
https://www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painting/h-astikh-taxi-kai-oi-zographoi-tis/dialogos-me-to-phos-kai-to-hroma/ta-prota-impresionistika-skirthmata/o-potamos.html
https://www.wikiart.org/en/konstantinos-volanakis/1870-1875
https://www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painting/h-astikh-taxi-kai-oi-zographoi-tis/dialogos-me-to-phos-kai-to-hroma/ta-prota-impresionistika-skirthmata/prin-apo-tin-kataigida.html
https://en.wikipedia.org/wiki/The_Rooftops_of_Ostend#/media/File:James_Ensor_(1884)_-_De_daken_van_Oostende_001.jpg
https://en.wikipedia.org/wiki/A_Storm_in_the_Rocky_Mountains,_Mt._Rosalie
https://www.wikiart.org/en/isaac-levitan/evening-at-volga-1888-1
https://www.piet-mondrian.org/the-red-cloud.jsp
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Wassily_Kandinsky-Winter_Landscape-Hermitage_Museum.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Paul_Signac_-_The_Pink_Cloud,_Antibes.jpg
https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arthur_Dove,_Clouds_and_Water,_1930,_oil_on_canvas,_75.2_x_100.6_cm,_Metropolitan_Museum_of_Art.jpg
https://www.georgiaokeeffe.net/sky-above-clouds-iv.jsp
https://www.wikiart.org/en/rene-magritte/a-storm-1932
https://www.wikiart.org/en/rene-magritte/territory-1957
https://www.wikiart.org/en/rene-magritte/the-infinite-recognition-1963