Ποίηση και Φυσική

Η ποίηση είναι μια από τις δυο βασικές κατηγορίες του λόγου και το αρχαιότερο λογοτεχνικό είδος.

Και πως ορίζεται τι είναι ποίηση;

Και εδώ δεν είναι εύκολο να δώσουμε σαφή ορισμό. Θα μπορούσαμε να πούμε ότι:

Ποίηση είναι η τέχνη της σύνθεσης, της δημιουργίας λογοτεχνικών έργων σε στίχους (σε αντιδιαστολή προς την πεζογραφία, τον πεζό λόγο).

Ή πιο απλά …

Ποίηση ονομάζεται το ποιητικό δημιούργημα, το ποίημα.

(Λεξικό της κοινής νεοελληνικής)

« Η ποίηση είναι τέχνη που μιμείται πράξεις και λόγια, όχι όπως αυτά έγιναν ή ειπώθηκαν, αλλά όπως θα μπορούσαν και όπως θα έπρεπε να γίνουν, και η οποία αποβλέπει, με την αρμονία και το ρυθμό, να οδηγήσει στην αρετή τις ανθρώπινες ψυχές που ακούνε τα δημιουργήματά της».

(Αριστοτέλης)

«Η ποίηση έχει τις ρίζες της στην ανθρώπινη ανάσα».

Γ. Σεφέρης – Έλληνας ποιητής, Νόμπελ Λογοτεχνίας

«Η ποίηση αρχίζει πάντα, όταν κάποιος που πρόκειται να γίνει ποιητής, διαβάζει ένα ποίημα».

John Milton – Άγγλος ποιητής

«Η ποίηση δεν ανήκει σ’ αυτούς που τη γράφουν αλλά σ’ αυτούς που την έχουν ανάγκη».

Πάμπλο Νερούδα - Χιλιανός συγγραφέας και ποιητής, Νόμπελ Λογοτεχνίας

Φυσική και ποίηση

Μπορεί να δημιουργηθεί ποίηση από τη Φυσική;

« Όπως και η ποίηση, έτσι και η φυσική είναι μια δημιουργική δραστηριότητα που συνδυάζει τη συγκίνηση με τη διανόηση και οι άνθρωποι που ασχολούνται με αυτήν, αξίζει να αποκαλούνται ποιητές».

 

Συνάντηση της Φυσικής με την ποίηση θα μπορούσαμε να έχουμε στις παρακάτω τρεις περιπτώσεις:

Ι. Στο έργο του ποιητή Νίκου Καββαδία (1910 – 1975).

Ο Νίκος Καββαδίας χαρακτηρίστηκε ως ποιητής της θάλασσας και των ταξιδιών τόσο γιατί ο ίδιος ήταν ναυτικός, όσο και από το περιεχόμενο των ποιημάτων του. Η ποίηση του είναι βιωματική, σκληρή αλλά και λυρική, συμβολική, ιδιότυπη και μελαγχολική, με λέξεις – όρους ναυτικούς, γεμάτη εικόνες του κόσμου, γεωγραφικές αναφορές, φυσικά / μετεωρολογικά φαινόμενα και ονόματα αστερισμών. Τα ποιήματα αυτά έγιναν γνωστά στο ευρύ κοινό μέσα από τις μελοποιήσεις τους.

Έγραψε τρεις ποιητικές συλλογές, «Μαραμπού» (1933), «Πούσι» (1947), «Τραβέρσο» (1975) με ποιήματα που εκδόθηκαν λίγο μετά το θάνατό του, καθώς και τρία πεζογραφήματα.

Ας δούμε πως τα φυσικά / μετεωρολογικά φαινόμενα, οι μονάδες και τα όργανα μέτρησης, αλλά και τα ονόματα αστερισμών συναντιώνται στην ποίηση του Καββαδία.

·        Kuro Siwo της ποιητικής συλλογής «Πούσι»

Στον στίχο: «ο μπούσουλας είναι που στρέφει ή το καράβι;»

γίνεται αναφορά στον μπούσουλα (από την ιταλική λέξη bussola) δηλαδή την ναυτική μαγνητική πυξίδα. Είναι ένα όργανο με το οποίο επιτυγχάνεται ο προσανατολισμός του χρήστη, δείχνοντάς του την κατεύθυνση του Βορρά. Χρησιμοποιείται στην ναυσιπλοΐα ενώ, η λειτουργία της στηρίζεται στην ιδιότητα της μαγνητικής βελόνας να προσανατολίζεται σε συγκεκριμένη κατεύθυνση. 

…Μας έσφιξε το kuro siwo σαν μια ζώνη… 

Kuro Siwo  σημαίνει στα γιαπωνέζικα Μαύρο Ρεύμα. Είναι ένα ισχυρό θερμό θαλάσσιο ρεύμα που διαρρέει τον βορειοδυτικό Ειρηνικό Ωκεανό. Μεταφέρει θερμό νερό από τους τροπικούς προς τα βόρεια και ασκεί μεγάλη θερμαντική επίδραση στο κλίμα και στις υδρολογικές συνθήκες του βορείου τμήματος του Ειρηνικού.

·        Μαρέα από τη συλλογή «Πούσι»

Ο Αλτεμπαράν ψάχνει να βρει μες στα νερά

το παλινώριο που τον γέλασε δυο κάρτες.

Στης προβολής να τρέχουν βλέπαμε τους χάρτες

του Chagall άλογα - τσίρκο του Seurat.

 

Πυξίδα γέρικη - ataxie locomotrice -

και στοιχειωμένη από τα χείλια σου σφυρίχτρα.

Στην κόντρα γέφυρα προσμένατε κ' οι τρεις

να λύσει τ' άστρο του Αλμποράν η χαρτορίχτρα.

 

Της τραμουντάνας τ' άστρο, τ' άστρα του Νοτιά

παντρεύονται με πορφυρόχρωμους κομήτες.… 

Μαρέα  στην ναυτική γλώσσα είναι η παλίρροια δηλαδή το  φυσικό φαινόμενο της περιοδικής ανόδου και καθόδου της στάθμης του νερού της θάλασσας. Η άνοδος της στάθμης ονομάζεται πλημμυρίδα, ενώ η κάθοδος ονομάζεται άμπωτη. Το φαινόμενο αυτό που επαναλαμβάνεται δύο φορές το 24ώρο και οφείλεται στη βαρυτική έλξη της Σελήνης αλλά και του Ήλιου πάνω στη Γη.

Αλ(ν)τεμπαράν (Aldebaran) είναι το αραβικό όνομα του αστέρα α του αστερισμού Ταύρου. Ονομάζεται και Λαμπαδίας. Ο Ταύρος είναι ένας από τους αρχαιότερους και πλέον αξιοσημείωτους αστερισμούς και βρίσκεται βόρεια του ουράνιου ισημερινού. Ο αστέρας α Ταύρου είναι και ο φωτεινότερος του αστερισμού και απέχει 65,1 έτη φωτός από τη γη. Κατά τους Άραβες αστρονόμους Αλ(ν)τεμπαράν είναι ο «ξελογιασμένος» αυτός που ακολουθεί σα μαγεμένος της «Πλειάδες».

Το παλινώριο (ή διόπτρα στην επίσημη ορολογία) είναι ένα ναυτικό όργανο προσανατολισμού με το οποίο βρισκόταν παλιότερα το αζιμούθιο του ήλιου, με συνδυασμό της ώρας, της ημέρας,  της ηλιακής κλίσης και του πλάτους. Είναι όργανο προγενέστερο του Εξάντα.

κάρτες: ιταλ. carte, οι τριάντα δύο ανεμόκομβοι του ναυτικού ανεμολογίου (στην εικόνα), ένα ακόμη εργαλείο προσανατολισμού, αυτή τη φορά προσαρμοσμένο στην πυξίδα ή στον ναυτικό χάρτη.

στης προβολής … τους χάρτες: προβολή ονομάζεται η αναπαράσταση της καμπύλης επιφάνειας της γης στην επίπεδη επιφάνεια του χάρτη.

Της τραμουντάνας τ' άστρο: ο βόρειος πολικός αστέρας. (Τραμουντάνα από το trans-montana, είναι ο βορράς). Πολικός αστέρας και διεθνώς Polaris είναι η ιδιαίτερη ονομασία του αστέρα α του αστερισμού Μικρά Άρκτος. Ονομάζεται και «Άστρο του Βορρά». Η σύγχρονη Αστρονομία και Αστροφυσική μας πληροφορεί ότι ο Πολικός Αστέρας είναι ένας φωτεινός υπεργίγαντας επιφανειακής θερμοκρασίας 7.200 K με απόλυτο μέγεθος που απομακρύνεται από το Ηλιακό Σύστημα με ταχύτητα 17 χιλιόμετρα το δευτερόλεπτο. Η μάζα του είναι εξαπλάσια της ηλιακής και ο όγκος του 27.000 φορές μεγαλύτερος του ηλιακού. Ο Πολικός Αστέρας θεωρείτε το χρησιμότερο πρακτικά αστέρι στον ουρανό, επειδή όχι μόνο βοηθά και χρησιμεύει στη ναυσιπλοΐα αλλά και στην εύρεση του βορρά από ξηρά και θάλασσα.

τ' άστρα του Νοτιά: αστέρες που απαρτίζουν τον αστερισμό «Σταυρός του Νότου».

Κομήτες: είναι ουράνια σώματα που σε αντίθεση με τους απλανείς αστέρες και τους πλανήτες παρουσιάζουν όψη νεφελώδη (κόμη), ενώ η ύλη από την οποία συνίστανται μερικές φορές επιμηκύνεται υπό μορφή μακριάς ουράς όταν διέρχονται κοντά από τον Ήλιο. Αυτά τα φαινόμενα παρατηρούνται εξαιτίας της δράσης της ηλιακής ακτινοβολίας και του ηλιακού ανέμου στον κομήτη. Οι κομήτες αποτελούνται από τρία μέρη: τον πυρήνα, την κόμη και την ουρά. Ο πυρήνας του κομήτη έχει συνήθως διάμετρο που κυμαίνεται από περίπου 100 μέτρα έως πάνω από 40 χιλιόμετρα. Αποτελείται από πέτρα, σκόνη (κονιορτό), πάγο νερού και κατεψυγμένα αέρια όπως μονοξείδιο του άνθρακα, διοξείδιο του άνθρακα, μεθάνιο και αμμωνία. Λόγω της μικρής μάζας τους, οι πυρήνες των κομητών δεν γίνονται σφαιρικοί λόγω της βαρύτητά τους, και ως εκ τούτου έχουν ακανόνιστο σχήμα. Η κόμη περιβάλλει τον πυρήνα και ουσιαστικά είναι η ατμόσφαιρα του κομήτη ενώ έχει σχεδόν πάντα μια διάχυτη νεφελώδη εμφάνιση. Το μέγεθος της κόμης επηρεάζεται από το μέγεθος του πυρήνα και την απόσταση του κομήτη από τον Ήλιο. Το τελευταίο τμήμα του κομήτη είναι η ουρά. Συνήθως οι κομήτες έχουν δύο ουρές, μία που αποτελείται από ιόντα και μια από σωματίδια σκόνης. Ανάλογα με τη μορφή της τροχιάς τους (παραβολική ή ελλειπτική), οι κομήτες διακρίνονται σε δύο κατηγορίες: στους μακροπερίοδους και στους βραχυπερίοδους. Ο αριθμός των κομητών που συνοδεύουν τον Ήλιο μας, και συνεπώς και το πλανητικό μας σύστημα, είναι πάρα πολύ μεγάλος, και αυτοί απομακρύνονται μέχρι πραγματικά τεράστιες αποστάσεις κατά τη διάρκεια των τροχιών τους.

 ·        Πούσι  από την ομότιτλη συλλογή

Έπεσε το πούσι αποβραδίς

- το καραβοφάναρο χαμένο -

κ' έφτασες χωρίς να σε προσμένω

μες στην τιμονιέρα να με δεις…

το πούσι: τουρκ. pus είναι η ομίχλη, καταχνιά. Η ομίχλη είναι ένα φυσικό φαινόμενο που συμβαίνει στην ατμόσφαιρα, πολύ κοντά στην επιφάνεια του εδάφους ή της θάλασσας, που αποτελείται από πολύ μικρά υδροσταγονίδια  προερχόμενα από την συμπύκνωση των υδρατμών της ατμόσφαιρας. Επειδή η ομίχλη σχηματίζεται πολύ κοντά στην επιφάνεια της Γης προκαλεί ελάττωση της ορατότητας δημιουργώντας προβλήματα στις συγκοινωνίες ξηράς, θάλασσας και αέρα. Η ομίχλη σχηματίζεται όταν υπάρχουν όσο το δυνατόν περισσότεροι πυρήνες συμπύκνωσης των υδρατμών δηλαδή μεγαλύτερος αριθμός σωματιδίων και όταν ο αέρας είναι κορεσμένος από υδρατμούς. 

•              Σταυρός του Νότου από τη συλλογή «Πούσι» 

Έβραζε το κύμα του γαρμπή

είμαστε σκυφτοί κι οι δυο στο χάρτη

γύρισες και μου `πες πως το Μάρτη

σ’ άλλους παραλλήλους θα `χεις μπει

 

Κούλικο στο στήθος σου τατού

που όσο κι αν το καις δε λέει να σβήσει

είπαν πως την είχες αγαπήσει

σε μια κρίση μαύρου πυρετού

 

Βάρδια πλάι σε κάβο φαλακρό

κι ο Σταυρός του Νότου με τα στράλια

Κομπολόι κρατάς από κοράλλια

κι άκοπο μασάς καφέ πικρό

 

Το Άλφα του Κενταύρου μια νυχτιά

με το παλλινώριο πήρα κάτου

μου `πες με φωνή ετοιμοθανάτου

να φοβάσαι τ’ άστρα του Νοτιά...

Γαρμπής είναι ο Νοτιοδυτικός άνεμος της Μεσογείου στη γλώσσα των ναυτικών. Το όνομα γαρμπής προέρχεται από το βενετσιάνικο garbin το οποίο με τη σειρά του προέρχεται από το αραβικό  garbī που σημαίνει δυτικός. Ονομάζεται και λίβας και συνδέεται με το γεγονός ότι φαινομενικά πνέει από τη Λιβύη.

Παράλληλοι: οι μικρότεροι από τον ισημερινό κύκλοι τη γης και παράλληλοι με αυτόν. Ανάλογα με την απόσταση τους από τον Ισημερινό, μετρούμενη πάντα σε μοίρες, προσδιορίζουν το γεωγραφικό πλάτος, το οποίο με τη σειρά του χαρακτηρίζεται ως Βόρειο (για το Β. ημισφαίριο) και Νότιο (για το Ν. ημισφαίριο). 

Ο Σταυρός του Νότου, ή Νότιος Σταυρός είναι ένας αστερισμός που οι αρχαίοι Έλληνες τον θεωρούσαν ενοποιημένο με τον αστερισμό του Κενταύρου. Τον 17ο αιώνα θεωρήθηκε αυτόνομος αστερισμός και σήμερα είναι ένας από τους 88 αστερισμούς  που περιλαμβάνονται στον επίσημο κατάλογο που έχει θεσπίσει η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Η επίσημη λατινική ονομασία του είναι Crux που σημαίνει ακριβώς σταυρός, λόγω του σχήματος που έχουν τα 5 βασικά του αστέρια. Οι τρεις πλευρές του περιβάλλονται από τον αστερισμό του Κενταύρου. 

Παρά το μικρό του μέγεθος διακρίνεται εύκολα από τους ναυτικούς και τους βοηθά στον προσανατολισμό τους, στη πορεία τους στο νότιο ημισφαίριο.

Στράλια: στη ναυτική ορολογία είναι τα σχοινιά που  στερεώνουν τα επιστήλια των ιστών. Έτσι όμως ονομάζεται (σε ποιητική απόδοση) και το νότιο σέλας ή Αυστραλιανό σέλας (Aurora Australis) που συχνά πλαισιώνει τον αστερισμό «Σταυρός του Νότου» στο νότιο ημισφαίριο. Δημιουργείται από τη σύγκρουση φορτισμένων σωματιδίων, κυρίως ηλεκτρονίων αλλά και πρωτονίων, που προερχόμενα από το διάστημα  παγιδεύονται στο μαγνητικό πεδίο της Γης και το φαινόμενο χαρακτηρίζεται από ποικιλία χρωμάτων και σχεδίων, με αιφνίδιες εμφανίσεις και με γρήγορες σχετικά μεταμορφώσεις.

Άλφα του Κενταύρου είναι ο λαμπρότερος αστέρας στον αστερισμό του Κενταύρου. Βρίσκεται στο νότιο ημισφαίριο και είναι διπλός αστέρας που αναφέρεται ως: άλφα Κενταύρου Α και Β. Οι δύο κύριοι αστέρες του αστρικού συστήματος εμφανίζονται ως ενιαίο άστρο με γυμνό μάτι, διακρίνονται όμως ως δύο ξεχωριστά αστρικά σώματα μόνο με παρατήρηση μέσω τηλεσκοπίου. Αποτελεί το τρίτο λαμπρότερο άστρο στον νυχτερινό ουρανό. Είναι το εγγύτερο αστρικό σύστημα στον Ήλιο, απέχοντας περίπου 4 έτη φωτός από εμάς.

•          Φάτα Μοργκάνα από τη συλλογή Τραβέρσο

….Πούθ’ έρχεσαι; Απ’ τη Βαβυλώνα.

Πού πας; Στο μάτι του κυκλώνα.

Ποιαν αγαπάς; Κάποια τσιγγάνα.

Πώς τη λένε; Φάτα Μοργάνα….

Κυκλώνας: θυελλώδης άνεμος που το κύριο χαρακτηριστικό του είναι ότι περιστρέφεται γύρω από ένα κεντρικό, μετακινούμενο σημείο, και συνοδεύεται από διάφορα άλλα επικίνδυνα καιρικά φαινόμενα.

το μάτι του κυκλώνα (eye of the cyclone): είναι το κέντρο του κυκλώνα. Στο σημείο αυτό επικρατεί νηνεμία (δηλαδή έλλειψη ανέμων ή πολύ ήπιοι άνεμοι). Το μάτι ενός κυκλώνα έχει συνήθως διάμετρο 30 – 65 χιλιομέτρων. Γύρω από το μάτι του κυκλώνα είναι το λεγόμενο «eyewall», ένας δακτύλιος με κεραυνούς, αστραπές και πολύ ισχυρούς ανέμους, που ουσιαστικά πρόκειται για τα πλέον ακραία καιρικά φαινόμενα που «κουβαλά» ένας κυκλώνας. Αυτό είναι που προκαλεί τις μεγάλες καταστροφές και όχι το μάτι.

Φάτα Μοργκάνα:   Μετεωρολογικό οπτικό φαινόμενο. Η ονομασία του αποτελεί εξιταλισμένη απόδοση του μεσαιωνικού αγγλικού ονόματος Μόργκαν ή Μοργκάνα λε Φέι, της μάγισσας και ετεροθαλούς αδελφής του Βασιλιά Αρθούρου, στην ιστορία των Ιπποτών της στρογγυλής τραπέζης. Το όνομα χρησιμοποιείται στη σικελική παράδοση για να υποδηλώσει ένα ιδιαίτερο είδος διπλού αντικατοπτρισμού, που οφείλεται σε θερμοκρασιακή αναστροφή, όταν το στρώμα του αέρα πάνω από το νερό είναι πιο ψυχρό απ’ ότι στα ψηλότερα στρώματα. Τα αντικείμενα στον ορίζοντα, όπως νησιά, κρημνοί, πλοία ή παγόβουνα, εμφανίζονται σύνθετα, δηλαδή δύο είδωλα ίδιου αντικειμένου ενωμένα αντίστροφα κατά κορυφή. Το φαινόμενο ανήκει στους ανώτερους αντικατοπτρισμούς και  παρατηρείται συνήθως τις πρωινές ώρες μετά από μια ψυχρή νύχτα που είχε ως αποτέλεσμα τη διαφυγή θερμότητας με ακτινοβολία στο διάστημα.

•         Μουσώνας από τη συλλογή Τραβέρσο

Τρελός μουσώνας ράγισε μεσονυχτίς τα ρέλια…

Μουσώνες:  είναι  ισχυροί εποχικοί άνεμοι που δημιουργούνται κυρίως στον Ινδικό Ωκεανό και στη Νότια Σινική θάλασσα (νοτιοανατολική Ασία), καθώς και σε άλλες περιοχές της Γης. Το όνομα τους προέρχεται από την αραβική λέξη «μονσούν», που σημαίνει εποχικός. Οι μουσώνες που πνέουν από τον Ινδικό Ωκεανό προς την ασιατική ήπειρο και το αντίστροφο, φέρνουν βροχές στη νότια και νοτιοανατολική Ασία. Οι μουσώνες ανάλογα της εποχής που πνέουν διακρίνονται σε χειμερινούς και σε θερινούς μουσώνες, που παρουσιάζουν αντίθετες μεταξύ τους φορές (διευθύνσεις). Κατά μεν τους χειμερινούς μήνες πνέουν από τις ηπείρους προς τους Ωκεανούς, κατά δε τους θερινούς μήνες αντίστροφα, από τους ωκεανούς προς τις ηπείρους. Οφείλονται κυρίως στη διαφορά της θερμοκρασίας του αέρα και κατά συνέπεια, της ατμοσφαιρικής πίεσης που παρατηρείται μεταξύ των ηπείρων και των ωκεανών, τόσο τον χειμώνα, όσο και το καλοκαίρι.

•         Θεσσαλονίκη από τη συλλογή «Πούσι»

Ήτανε κείνη η νυχτιά που φύσαγε ο Βαρδάρης,

το κύμα η πλώρη εκέρδιζεν οργιά με την οργιά…

Βαρδάρης: είναι ισχυρός βορειοδυτικός άνεμος που φυσά κατά μήκος της κοιλάδας του Αξιού ποταμού και επηρεάζει κυρίως τις περιοχές εκατέρωθεν αυτού. Ο άνεμος προκαλείται όταν δημιουργούνται οι κατάλληλες κλιματολογικές συνθήκες στην περιοχή με ατμοσφαιρική πίεση υψηλότερη στη νότια Βαλκανική από την περιοχή του Αιγαίου. Ο Βαρδάρης καταλήγει στο Θερμαϊκό κόλπο, όπου και εξασθενεί. Είναι ξηρός και ψυχρός άνεμος με μεγάλες ταχύτητες και φυσά αρκετές ημέρες του χρόνου, ιδιαίτερα τον χειμώνα.

Οργιά (ή όργυϊα) : αρχαία μονάδα μήκους που χρησιμοποιείται κυρίως στη μέτρηση του βάθους και ισούται με 1,8288m. Η οργιά είναι μια «ανθρωπομετρική μονάδα μήκους». Έχει μέτρο και βάση τον άνθρωπο. Ορίζεται ως το μήκος ανοίγματος των χεριών ενός ενήλικος, δηλαδή 1,8-1,95 μέτρα.

 

·        Αρμίδα  : αστεροειδής που ανακαλύφθηκε το 1903.

• Αρμίδα είναι ο τίτλος ποιήματος από την ποιητική συλλογή  «Πούσι».

 

•         Ο λύχνος του Αλλαδίνου από την ποιητική συλλογή  «Πούσι».

…Για το άστρο της Ανατολής κινήσαμε μικροί…

Άστρο της Ανατολής: η Πούλια.

Πούλια είναι η ονομασία που αποδίδεται σε δημοτικά τραγούδια και ποιήματα στις Πλειάδες, δηλαδή στο ανοικτό αστρικό σμήνος που ανήκει στον αστερισμό του Ταύρου. Από τους αστέρες του σμήνους των Πλειάδων είναι ορατοί με γυμνό μάτι μόνο έξι ή οκτώ, ενώ με το τηλεσκόπιο αποκαλύπτεται ότι το σμήνος αποτελείται από 2.500 περίπου αστέρες. Οι αστέρες αυτοί περιβάλλονται από διάχυτη νεφελώδη ύλη και απέχουν από τη Γη περίπου 440 ως 480 έτη φωτός. Τα αστέρια που αποτελούν την Πούλια γεννήθηκαν από το ίδιο νεφέλωμα αερίων και σκόνης, έχουν ηλικία περίπου 50 εκατομμυρίων ετών.  Όπως αναφέρει ο Ησίοδος, η Πούλια, με τη θέση της στον ουρανό για πολλούς αιώνες καθόριζε τις ασχολίες των γεωργών, των κτηνοτρόφων και των ναυτικών. Η Πούλια, καθώς βρίσκεται στον ζωδιακό αστερισμό του Ταύρου, βρίσκεται κοντά στην εκλειπτική που είναι περίπου και το επίπεδο περιφοράς του πλανήτη Αφροδίτη γύρω από τον Ήλιο.  Συνεπώς, είναι δυνατό σε κάποιες περιπτώσεις η Πούλια και η Αφροδίτη ( που ονομάζεται από το λαό  Αυγερινός και Αποσπερίτης) να φανούν κοντά μεταξύ τους στον ουρανό και να συγκινήσουν τους ποιητές.

 

•         Ο Πλοίαρχος Φλέτσερ από την ποιητική συλλογή  Μαραμπού

…και ένα εργαλείο εκράτησε μονάχα ναυτικό,

το όργανο εκείνο που μετράν τον ήλιο τον εξάντα…

Εξάντας: όργανο γωνιομετρικό αστρονομικό, που προσδιορίζει με αστρονομικές παρατηρήσεις τις γεωγραφικές συντεταγμένες της θέσης στην οποία βρίσκεται το πλοίο κατά τον πλου. Το όνομά του οφείλεται στο γεγονός ότι διαθέτει βαθμολογική κλίμακα που εκπροσωπεί το 1/6 του κύκλου. Η αρχή λειτουργίας του εξάντα βασίζεται κυρίως στο φαινόμενο της ανάκλασης και στους νόμους που τη διέπουν.

 

•         Cambay’s Water από την ποιητική συλλογή  «Πούσι».

…θολά νερά και μίλια τέσσερα το ρέμα…

Μίλι (ναυτικό): μονάδα μέτρησης της απόστασης στην ναυσιπλοια. Ορίζεται ως ένα λεπτό (1/60 της μοίρας) του γεωγραφικού πλάτους κατά μήκος κάθε γραμμής του γεωγραφικού μήκους. Το ναυτικό μίλι ισοδυναμεί με 1.852 μέτρα.

Ρέμα: υποθαλάσσια κίνηση της νερού, θαλάσσιο ρεύμα, η δύναμη του μετριέται σε κόμβους (μίλια ανά ώρα).

 

Χρησιμοποιήθηκε το "Γλωσσάρι" του Γιώργου Τράπαλη στο έργο του Νίκου Καββαδία

http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/nikos_kabbadias/meletes_trapalhs_glossari_a.htm

 

ΙΙ. Μια δεύτερη συνάντηση της Φυσικής (του 20^ου αιώνα) με την ποίηση έχουμε στο γεμάτο συμβολισμούς ποίημα «Το άρρητο είναι αβαρές» του μαθηματικού και υπερρεαλιστή ποιητή Έκτωρα Κακναβάτου (1920 - 2010).

 

Κι αίφνης το άρρητο μια σαστισμένη σαύρα πάνω σε ξερολιθιά

στα εσώρουχα του καταρράχτη

στην αυπνία του κροταλία

στην αφράτη γεωμετρία των φράκταλς

 

Σκαριά σχημάτων στήνουνε τον χορό

ο χρόνος είναι ηχοβλεψίας αιρεσιουργός

η απόχη του δεν πιάνει το άρρητο

ούτε τη μάζα του που δεν αλλάζει σε ενέργεια

κι ας πάει να την ξεσέρνει το άγιο φως του Άλμπερτ

 

Τα νετρίνα δεν έχουν τίποτα που να μετριέται

το μόνο που μπορούν είναι που καταδιώκουν τ' όνομά τους

οι πλανήτες να ψήνουνται στο ερυσίπελας

το ανθηρό εκτόπλασμα του εγώ

να πέφτει σε πληθυντικούς εγείς εγών

κι ο λαμπαδίας βήμα χήνας στο λιθόστρωτο

 

Ώ άγρια νοημοσύνη του Χάους

τα όρια τα όρια

το άνευ.

Πέρα από τη συμβολική τους σημασία έχουν χρησιμοποιηθεί στίχοι και λέξεις από τη σύγχρονη φυσική και τα μαθηματικά.

«γεωμετρία των φράκταλς»: Ο διεθνής όρος φράκταλ (fractal), που στα ελληνικά σημαίνει μορφόκλασμα ή μορφοκλασματικό σύνολο  χρησιμοποιείται στα Μαθηματικά, τη Φυσική αλλά και σε πολλές επιστήμες. Ορίζεται ως το γεωμετρικό σχήμα που επαναλαμβάνεται αυτούσιο σε άπειρο βαθμό μεγέθυνσης, κι έτσι συχνά αναφέρεται σαν "απείρως περίπλοκο". Ο όρος «φράκταλ» που προέρχεται από το λατινικό fractio (θραύσμα, κομμάτι), λόγω της κλασματικής διάστασής του,  χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1975 από τον Γάλλο μαθηματικό Benoit Mandelbrot. Η πιο χαρακτηριστική ιδιότητα των φράκταλ είναι ότι είναι γενικά περίπλοκα ως προς τη μορφή τους, δηλαδή εμφανίζουν ανωμαλίες στη μορφή σε σχέση με τα συμβατικά γεωμετρικά σχήματα. Χαρακτηριστικό επίσης των φράκταλ είναι η λεγόμενη αυτο-ομοιότητα (self-similarity) σε κάποιες δομές τους, η οποία εμφανίζεται σε διαφορετικά επίπεδα μεγέθυνσης. Φράκταλ απαντώνται και στη φύση, στις νιφάδες του χιονιού, στα φύλλα των φυτών ή στις διακλαδώσεις των αιμοφόρων αγγείων.

«ούτε τη μάζα του που δεν αλλάζει σε ενέργεια

κι ας πάει να την ξεσέρνει το άγιο φως του Άλμπερτ» :

 οι στίχοι αναφέρονται στον σπουδαιότερο φυσικό του 20^ου αιώνα τον Albert Einstein και στην πιο διάσημη εξίσωση της φυσικής    που εκφράζει την ισοδυναμία μάζας – ενέργειας. Σύμφωνα με την εξίσωση, η ενέργεια ισούται με τη μάζα επί την ταχύτητα του φωτός στο τετράγωνο.  Η εξίσωση έδειξε ότι η μάζα και η ενέργεια είναι συνδεδεμένες και ότι κάποιος θα μπορούσε, θεωρητικά, να μετατρέψει τη μια  στην άλλη. Αλλά επειδή η ταχύτητα του φωτός στο τετράγωνο, είναι ένας τεράστιος αριθμός, αυτό σημαίνει ότι ακόμη και μια μικρή ποσότητα μάζας θα μπορούσε ενδεχομένως να μετατραπεί σε ένα τεράστιο ποσό ενέργειας.

«Τα νετρίνα»: Νετρίνο  (Neutrino). Είναι το σωματίδιο που εκπέμπεται κατά τις διασπάσεις β. Το όνομά του σημαίνει «μικρό και ουδέτερο». Ανήκει στα λεπτόνια και είναι φερμιόνιο. Υπάρχουν τρεις τύποι νετρίνων , το νετρίνο του ηλεκτρονίου, το νετρίνο του μιονίου και το νετρίνο του ταυ, καθώς υπάρχουν και τα αντίστοιχα αντινετρίνα τους. Tο νετρίνο, είναι ίσως η πιο παράξενη οντότητα στον κόσμο της φυσικής των γνωστών στοιχειωδών σωματιδίων. Έχει μηδενικό ηλεκτρικό φορτίο και δεν “αισθάνεται” την ηλεκτρομαγνητική και την ισχυρή αλληλεπίδραση, με αποτέλεσμα να είναι το στοιχειώδες σωμάτιο για το οποίο έχουμε τις λιγότερες πληροφορίες. Σήμερα με τα πειράματα νετρίνων που έγιναν σε ερευνητικά κέντρα διαπιστώθηκε ότι τα νετρίνα έχουν μάζα. Είναι απίστευτα ελαφρά – ένα εκατομμύριο φορές ελαφρότερα από το αμέσως επόμενο ελαφρύτερο σωματίδιο, το ηλεκτρόνιο. Tα νετρίνα είναι τα πιο άφθονα σωματίδια στο σύμπαν μετά τα φωτόνια. Τρισεκατομμύρια νετρίνα διασχίζουν το σώμα μας κάθε δευτερόλεπτο, και αλληλεπιδρούν πολύ σπάνια με την ύλη. Πηγές νετρίνων είναι: ο ήλιος, οι εκρήξεις σουπερνόβα, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, οι επιταχυντές, οι κοσμικές ακτίνες.  

 

ΙΙΙ. Ο Αμερικανός θεωρητικός φυσικός Richard Phillips Feynman (1918 – 1988), που βραβεύτηκε με το Nobel φυσικής για τις εργασίες του στην Κβαντική Ηλεκτροδυναμική ήταν μια πολυσχιδής προσωπικότητα. Σπουδαίος δάσκαλος και λάτρης της τέχνης, στο ποίημά του με τίτλο «Atoms With Consciousness, Matter With Curiosity» / Άτομα με συνείδηση, ύλη με περιέργεια» γράφει τους στίχους:

« … Εγώ, ένα Σύμπαν ατόμων, ένα άτομο στο Σύμπαν»

Πηγές εικόνων:

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Modern_Nautical_Compass_Rose.png

https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Crux_constellation_map.png

Λογοτεχνία και φυσική

Τι είναι λογοτεχνία;

Δεν είναι εύκολο να δοθεί ένας σαφής και απόλυτος ορισμός για τη λογοτεχνία Ακόμη, δεν μπορούμε να καθορίσουμε κάποια σταθερά κριτήρια για το ποια κείμενα είναι λογοτεχνικά ή όχι.

Θα μπορούσαμε να πούμε ότι λογοτεχνία χωρίς γραφή δεν μπορεί να υπάρξει.

Έτσι:

Λογοτεχνία είναι ό,τι εκφράζεται μέσα στις τυπωμένες σελίδες ενός βιβλίου.

Λογοτεχνία είναι η καλλιέργεια του έντεχνου λόγου, τα γραπτά κείμενα που δεν περιορίζονται στην επικοινωνία αλλά παράγονται με αισθητικές αξιώσεις και αναζητήσεις ποιοτήτων και αξιών.

(Λεξικό της κοινής νεοελληνικής) 

Τι κοινά σημεία έχουν η Φυσική με τη Λογοτεχνία ; Πως γίνεται να συναντιόνται δυο θεωρητικά ασύμβατες περιοχές;

Όσο παράδοξο κι αν φαίνεται, η Φυσική και η Λογοτεχνία εμφανίζουν αποκλίνουσα σκέψη μια και κοιτούν τα ίδια δεδομένα με περισσότερους από έναν τρόπους. Η Φυσική, ως επιστήμη, ταυτίζεται με την αντικειμενικότητα και την αλήθεια, ενώ η Λογοτεχνία ταυτίζεται με τη μυθοπλασία και τη φαντασία.

Η συνάντηση της Φυσικής με τη Λογοτεχνία μπορεί να γίνει με τους εξής τρόπους:

• Οι συγγραφείς αγγίζουν επιστημονικά θέματα και προσπαθούν μέσα από την αφηγηματική έκφραση, τη μυθοπλασία και την πλοκή, ο αναγνώστης να προσεγγίσει και να κατανοήσει τον μαγικό και πολύπλοκο κόσμο της Φυσικής.
• Οι συγγραφείς (πολλοί από τους οποίους είναι και οι ίδιοι Φυσικοί)  γράφουν για τους Φυσικούς επιστήμονες, διηγούνται πτυχές της ζωής τους, παρουσιάζουν τις περιπέτειές τους και τα επιστημονικά επιτεύγματά τους εκλαϊκευμένα και κατανοητά ακόμα και για αυτούς που δεν έχουν  γνώσεις φυσικής. Έτσι μέσα από αυτές τις βιογραφίες η επιστήμη γίνεται ελκυστική και ενδιαφέρουσα.
• Οι συγγραφείς γράφουν βιβλία επιστημονικής φαντασίας  τα οποία ξεπερνούν την εποχή τους και οι καταστάσεις που περιγράφουν επαληθεύονται ή όχι από τη φυσική επιστήμη με το πέρασμα του χρόνου. 

Σήμερα, υπάρχει ένας εξαιρετικά μεγάλος αριθμός μυθιστορημάτων με θέμα την φυσική επιστήμη, βιογραφιών και βιβλίων επιστημονικής φαντασίας  που μπορούν να αποτελέσουν μια καλή γέφυρα μεταξύ της Φυσικής και της Λογοτεχνίας.

Άλλα από αυτά, έχουν γραφεί από ξένους συγγραφείς και κυκλοφορούν μεταφρασμένα στα ελληνικά από διάφορους εκδότες και πολλά έχουν γραφεί από  Έλληνες επιστήμονες και συγγραφείς.

Κάποια από αυτά είναι:

Τίτλος: Επτά σύντομα μαθήματα Φυσικής

Πρωτότυπος τίτλος: Sette brevi lezioni di fisica

Συγγραφέας: Carlo Rovelli

1^η έκδοση στην ιταλική γλώσσα: 2014

Μετάφραση : Σώτη Τριανταφύλλου

Εκδόσεις Πατάκη. Έτος ελληνικής έκδοσης : 2016.

"Η πραγματικότητα δεν είναι αυτή που φαίνεται" λέει ο Ιταλός φυσικός Carlo Rovelli, που σε επτά απλά και σύντομα μαθήματα μας μυεί στα μυστήρια της ύλης και του σύμπαντος.

Ποια είναι άραγε η ωραιότερη θεωρία;

Τι είναι ο χώρος;

Τι είναι τα στοιχειώδη σωματίδια;

Πώς είναι κατασκευασμένο το σύμπαν;

"Όλα είναι φυσική" συνηθίζουν να λένε οι άνθρωποι των θετικών επιστημών. Διαβάζοντας τα μαθήματα του Carlo Rovelli, θα συμφωνήσουμε κι εμείς. Η φυσική μας δίνει απαντήσεις όχι μόνο για τα άστρα και τους γαλαξίες, αλλά και για την ίδια μας την ανθρώπινη φύση, την ελεύθερη βούλησή μας, καθώς και την πάντα απύθμενη άγνοιά μας.

Είναι στη φύση μας να αγαπάμε και να είμαστε τίμιοι. Είναι στη φύση μας να θέλουμε να μάθουμε περισσότερα. Και συνεχίζουμε να μαθαίνουμε. Η γνώση μας για τον κόσμο εξακολουθεί να διευρύνεται. Υπάρχουν σύνορα στο πεδίο της γνώσης που εξάπτουν την επιθυμία μας. Βρίσκονται στα πιο λεπτά πεδία του ιστού του χώρου, στην προέλευση του κόσμου, στη φύση του χρόνου, στο φαινόμενο των μαύρων τρυπών και στη λειτουργία της ίδιας μας της σκέψης. Εδώ, στην άκρη αυτού που γνωρίζουμε, σε επαφή με τον ωκεανό του αγνώστου, λάμπει το μυστήριο και η ομορφιά του κόσμου. Και μας κόβουν την ανάσα.

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

https://www.patakis.gr/product/503299/vivlia-thetikes-kai-texnologikes-episthmes/Epta-suntoma-mathhmata-Fusikhs/

Τίτλος: Η τριλογία των επαναστάσεων

Πρωτότυπος τίτλος: Doctor Copernicus. Kepler. The Newton Letter

Συγγραφέας: John Banville

1η έκδοση στην αγγλική γλώσσα: Δόκτωρ Κοπέρνικος (1976), Κέπλερ (1981), Το γράμμα του Νεύτωνα (1982).

Μετάφραση : Χριστίνα Κουτρούμπα

Εκδόσεις Κέδρος. Έτος ελληνικής έκδοσης : 2008.

Τρεις άντρες, τρεις εποχές, τρεις επαναστάσεις.

Ο Κοπέρνικος και η πίστη του σε μια νέα επιστήμη.

Ο Κέπλερ και η κίνηση των πλανητών γύρω από τον ήλιο.

Ο Νεύτωνας και ο νόμος της βαρύτητας.

Άντρες που ονειρεύτηκαν ότι λύνουν το μυστήριο του κόσμου.

Που αμφισβήτησαν αλήθειες αιώνων.

Που ανέτρεψαν όλα όσα ήξεραν για τη φύση των πραγμάτων.

Που έσπασαν μια παράδοση βυθισμένη σε εικασίες, δοξασίες και σφάλματα.

Κι όμως, υπάρχει ο άνθρωπος πίσω από τον επιστήμονα. Που επιθυμεί να είναι ο πραγματικός του εαυτός. Με ανησυχίες, επιθυμίες, αδυναμίες, πάθη, έρωτες και διαψεύσεις. Που κάποιες φορές καταφεύγει στην επιστήμη για να γλυτώσει από το βάρος της ίδια του της ύπαρξης. Άντρες πρωτοπόροι, επαναστάτες του νου μέσα στους αιώνες.

Αυτή είναι η ιστορία τους.

Ο Τζον Μπάνβιλ σε μια απρόβλεπτη μυθιστορηματική τριλογία.

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

                                      https://www.kedros.gr/product/6827/trilogia-epanastasewn-doktwr-kopernikos-kepler.html

Τίτλος: Η αυτοβιογραφία του φωτός

Συγγραφέας: Γιώργος Γραμματικάκης 

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ΠΕΚ). Έτος Α’ έκδοσης: 2005

«Γεννήθηκα πριν από αιώνες αιώνων, σε έναν Χώρο όπου δεν υπήρχε χώρος, και σε έναν Χρόνο όπου δεν υπήρχε χρόνος. Με ένα περίεργο ωστόσο τρόπο, αισθάνομαι ότι προϋπήρχα της γενέσεώς μου. Κι ενώ από τότε όλα έχουν αλλάξει, εγώ αισθάνομαι ότι τίποτε δεν αλλάζει. Η παρουσία μου μετρά το αιώνιο. Δεν αξίζει άλλωστε να συζητά κανείς για πράγματα –την γένεσή μου και την γένεση του Κόσμου– που προκαλούσαν ανέκαθεν διαμάχες. Αυτό που ενισχύει την αυτοπεποίθησή μου είναι ότι η παρουσία μου έμοιαζε πάντοτε πρωταρχική: στους μύθους ή σε ό,τι ονομάζεται επιστήμη, στα έργα των θνητών αλλά και στις θρησκείες, το φως έπαιζε πάντοτε ρόλο ιδιαίτερο. Κατά καιρούς πολλοί διερωτήθηκαν για την φύση του, και άλλοι πάλι έμειναν απλώς στον θαυμασμό και την αποδοχή… Εγώ λοιπόν, που είμαι το παλαιότερο, το αρχέγονο φως, ήρθε η ώρα να μιλήσω λίγο για τον εαυτό μου».

Με αυτά τα λόγια αρχίζει την αυτοβιογραφία του το αρχέγονο φως, που η ανακάλυψή του το 1965 υπήρξε από τις σημαντικότερες στην ιστορία της κοσμολογίας. Πριν δώσει τον λόγο στο ίδιο το φως, ο γνωστός συγγραφέας της «Κόμης της Βερενίκης» και των «Κοσμογραφημάτων» παρουσιάζει τους θαυμαστούς τρόπους που μέσω του φωτός η επιστήμη οδηγήθηκε στις πιο σπουδαίες κατακτήσεις της: την θεωρία της σχετικότητας, την κβαντική συμπεριφορά του μικροκόσμου, τις σύγχρονες απόψεις για την γένεση και την εξέλιξη του Σύμπαντος. Δεν παραλείπει ακόμη να υπογραμμίσει την σημασία του φωτός για την ίδια την ζωή αλλά και την Τέχνη, ενώ αναφέρεται και στις φιλοσοφικές ή θρησκευτικές αντιλήψεις που συνοδεύουν το φως από τους αρχαίους χρόνους. Βιβλίο εύληπτο και πολυσήμαντο, η «Αυτοβιογραφία του φωτός» περιγράφει με απλά λόγια την συναρπαστική περιπέτεια της σύγχρονης επιστήμης, και απλώς ζητά από τον αναγνώστη να διαβαστεί «πρώτα με τον νου και, ύστερα ή παράλληλα, με την ψυχή».

Στο εξώφυλλο:  Ρενέ Μαγκρίτ, Η αυτοκρατορία του φωτός, 1954.

Η αρχική αίσθηση που αφήνει αυτός ο έξοχος πίνακας είναι ρεαλιστική και οικεία. Σε δεύτερη όμως ματιά, συνειδητοποιεί κανείς τον παράλογο χαρακτήρα του: Ένα φωτισμένο νυκτερινό σπίτι και οι αντικατοπτρισμοί του συνυπάρχουν με το γαλάζιο του ουρανού και το φως της ημέρας! Ο ίδιος ο Μαγκρίτ έδωσε την ακόλουθη ερμηνεία: «Το τοπίο μας κάνει να σκεφτούμε τη νύχτα, ο ουρανός την ημέρα. Κατά τη γνώμη μου, αυτή η ταυτόχρονη παρουσία της ημέρας και της νύχτας έχει την δύναμη να εκπλήσσει και να γοητεύει. Αυτή τη δύναμη την ονομάζω ποίηση». Η επιλογή του εξωφύλλου στηρίχθηκε λοιπόν στην σχέση που έχει ο πίνακας με το φως, αλλά και στην έλξη που ασκούσε πάντα στον συγγραφέα ο ζωγράφος του. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Μαγκρίτ ζωγράφισε τρεις παραλλαγές της «Αυτοκρατορίας του φωτός». Φαίνεται ότι πάλευε με το φως και προσπαθούσε να δαμάσει με τον χρωστήρα την αυτοκρατορία του…

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

                                                                                           https://www.cup.gr/book/i-aftoviografia-tou-fotos/

Τίτλος: Η Κόμη της Βερενίκης

Συγγραφέας: Γιώργος Γραμματικάκης 

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ΠΕΚ). Έτος Α’ έκδοσης: 2006

Το βιβλίο αυτό αφορά σε ένα πείραμα που έγινε πριν από 14 περίπου δισεκατομμύρια χρόνια. Ο επιστήμονας που το σχεδία­σε δεν είναι πια τριγύρω για να μας εξηγήσει τι ακριβώς έκανε και, κυρίως, τι σκοπό εξυπηρετούσε. Ήταν δε τέτοιες οι συνθήκες και η θερμοκρασία του πειράματος, που καθιστούν ανέφικτη την επανάληψή του στα γήινα εργαστήρια.

Το πείραμα αυτό ήταν η δημιουργία του ίδιου του Σύμπαντος. Όλη η ύλη και η ενέργειά του, πιστεύει η σύγχρονη επιστήμη, ήταν αρχικά συγκεντρωμένη σε ένα σημείο, ένα ιδιότυπο «κοσμικό αυγό». Μια αδιανόητη ωστόσο «Μεγάλη Έκρηξη» που συνέβη, οδήγησε στη μεγαλειώδη εξέλιξη του Σύμπαντος και στη σημερινή δομή του, με τα δισεκατομμύρια άστρα, γαλαξίες και πλανήτες. Ενώ κάποια στιγμή –από τύχη ή αναγκαιό­τητα– εμφανίστηκε στον πλανήτη Γη το φαινόμενο της ζωής, που έφτασε στην εξελικτική κορύφωσή του με την παρουσία του ανθρώπου. Το αξιοθαύμαστο είναι ότι αυτός ο άνθρωπος, ο έποικος ενός ιδιόμορφου πλανήτη, που ανήκει σ’ έναν ασήμαντο γαλαξία, τολμά εντούτοις να θέτει ερωτήματα που αγγίζουν την ίδια του την ύπαρξη και την ύπαρξη του κόσμου.

Για την ιστορία του εξωφύλλου ο συγγραφέας  στις Ευχαριστίες του σημειώνει:

«Το εξώφυλλο στην πρώτη έκδοση του βιβλίου –που, όπως φαντάζομαι, έχει ήδη κάποια συλλεκτική αξία!– υπήρξε σύνθεση του σπουδαίου γλύπτη και φίλου Μανόλη Τζομπανάκη.

Με οδηγό την αρχική εκείνη σύλληψη, η εμπνευσμένη ματιά και επιμέλεια του Δημήτρη Τζάνη διαμόρφωσε ένα νέο εξώφυλλο για τις μεταγενέστερες εκδόσεις, που ενσωμάτωνε και μια φωτογραφία του συγγραφέα από τον Κώστα Κουτάγιαρ. Φαίνεται όμως ότι η Βερενίκη, εκεί ψηλά από τους ουρανούς, είχε κουραστεί από τις συνεχείς επανεκδόσεις ενός βιβλίου που ενέπνευσε η ζωή της.

Το ίδιο το εξώφυλλο, που από το 2016 είχε αποκτήσει μια άχρωμη παρουσία, έμοιαζε να συμμερίζεται την κούραση και την αμηχανία της, και ζητούσε μια ουσιαστική αλλαγή.

Την επίκληση αυτή, τύχη αγαθή, άκουσε η εικαστικός Δανάη Σύρρου, που με λεπτότητα και φαντασία έδωσε μια καινούργια μορφή στο εξώφυλλο, και έκανε τη Βερενίκη, εκεί ψηλά στους ουρανούς, να αισθανθεί αγαλλίαση.

Η «Κόμη της Βερενίκης» στάθηκε έτσι τυχερή· διότι, όντας ένα βιβλίο για την επιστήμη, χρόνια τώρα περιβάλλεται από την ανάσα και την παρηγοριά της Τέχνης.»

                                                                  https://www.cup.gr/book/i-komi-tis-verenikis-37i-ekdosi-me-cd/

Τίτλος: Στον τρίτο βράχο από τον Ήλιο. 

Μια ζωή, η επιστήμη κι άλλα παράλληλα σύμπαντα.

Συγγραφέας: Δημήτρης Νανόπουλος σε συνεργασία με το Μάκη Προβατά

Εκδόσεις: Πατάκης , 2015

Μια ζωή σε ένα βιβλίο; Δεν είναι δυνατόν ...

Τι να πρωτοπείς, τι να αφήσεις έξω, πώς να δώσεις στον άλλο να καταλάβει την απερίγραπτη χαρά και στιγμιαία ευτυχία μιας μεγάλης επιτυχίας, αλλά και τη βαθιά στεναχώρια και θλίψη μιας αποτυχίας, ιδιωτικής ή επαγγελματικής; Και στο κάτω κάτω, γιατί να το κάνεις;

Όλα αυτά σκεφτόμουν όσο δουλεύαμε σ’ αυτό το βιβλίο με τον Μάκη Προβατά, που η συνεργασία του ήταν sinequanon. Σιγά σιγά έπεισα τον εαυτό μου για τη χρησιμότητα ενός τέτοιου εγχειρήματος. Είχα την τύχη να ζήσω σε μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα περίοδο για την ιστορία της Φυσικής Στοιχειωδών Σωματιδίων και της Κοσμολογίας και με σκληρή δουλειά κατόρθωσα να συνεισφέρω στην πρόοδο της επιστήμης και να βάλω ένα λιθαράκι για την καλύτερη κατανόηση του Σύμπαντος. Η τροχιά μου ήταν «επιστημονικά κοσμοπολίτικη» ? «πολλών δ' ανθρώπων ίδεν άστεα και νόον έγνω» – και ίσως η εμπειρία αυτή να έχει κάποιο ενδιαφέρον και κάποια χρησιμότητα για τον αναγνώστη. Για να δει κανείς την πραγματική στόφα της επιστήμης, ακαλλώπιστη και αδρή…

Έγιναν 43 δίωρες, πολλές φορές και τρίωρες, συναντήσεις του Δ. Ν. με τον Μ. Π., στις οποίες περιεγράφηκαν τα πάντα γύρω από τη ζωή του, την επιστήμη του, τη σκέψη του, τις τέχνες, τους δικούς του φόρους τιμής… Όλα από την αρχή: «Το όνομά μου δεν είναι Νανόπουλος…»

https://www.patakis.gr/product/502824/vivlia-viografies--ntokoumenta-marturies-anamnhseis-ntokoumenta-ereunes/Ston-trito-vraxo-apo-ton-Hlio-Mia-zoh-h-episthmh-ki-alla-parallhla-sumpanta/

Τίτλος: Μεγάλη επιστήμη – ενδιαφέρουσες ζωές.

Συγγραφέας: Στέφανος Τραχανάς

Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (ΠΕΚ).

Έκδοση εκτός εμπορίου.

Έτος  έκδοσης: 2014

Με αφορμή τη συμπλήρωση 30 χρόνων από την ίδρυσή τους, οι Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης προσφέρουν ως δώρο στους αναγνώστες τους ένα «βιβλιαράκι» που ο συγγραφέας του το έκανε δώρο στον εαυτό του πρώτα απ’ όλα.

Πρόκειται για ένα δοκίμιο με σύντομες βιογραφίες των φυσικών Max Planck, Albert Einstein, Ernest Rutherford, Niels Bohr, Arthur Compton, Louis de Broglie, Erwin Schrödinger, Max Born, Werner Heisenberg, Wolfgang Pauli, Paul Dirac και Enrico Fermi

Το βιβλίο κυκλοφορεί εκτός εμπορίου. Μπορείτε να το κατεβάσετε και να το διαβάσετε ελεύθερα, εδώ

Τίτλος: Τα όνειρα του Αϊνστάιν

Συγγραφέας: Alan Lightman

Εκδόσεις: Κάτοπτρο, (1η έκδοση 1998)

Η φωτογραφία του εξώφυλλου είναι από την 3^η έκδοση (2005)

Μια νουβέλα για τη φύση του χρόνου.  Ένας υπάλληλος γραφείου ευρεσιτεχνιών, ο νεαρός Αϊνστάιν, προσπαθώντας να ολοκληρώσει την έρευνά του για τη σχετικότητα, μοιράζεται με τον φίλο του Μπέσσο τα όνειρά του δίνοντας στο χρόνο άπειρες διαστάσεις. Μέσα από αυτοτελείς ιστορίες, παρουσιάζεται το πώς γίνεται αντιληπτή η έννοια του χρόνου και τι είδους μορφές θα μπορούσε να λάβει σύμφωνα με τη θεωρία της σχετικότητας.

"Δέκα λεπτά μετά τις έξι, σύμφωνα με το αθέατο ρολόι του τοίχου. Λεπτό με λεπτό, καινούργιες φιγούρες διαγράφονται. Στο ισχνό φως του δωματίου, ο νεαρός υπάλληλος του γραφείου ευρεσιτεχνιών είναι ακόμη σωριασμένος στην καρέκλα του, με το κεφάλι ακουμπισμένο στα χέρια του. Τους τελευταίους μήνες, από τα μέσα του Απριλίου και μετά, είδε πολλά όνειρα για το χρόνο. Τα όνειρα κατακυρίευσαν την έρευνά του, τον εξάντλησαν τόσο ώστε κάποιες στιγμές δεν ήξερε αν ήταν ξύπνιος ή αν κοιμόταν. Αλλά τώρα πια τα όνειρα τελείωσαν. Η φύση του χρόνου θα μπορούσε να πάρει πολλές μορφές, εκείνες που ονειρεύτηκε σε ισάριθμες νύχτες, μονάχα μία όμως φαντάζει επιτακτική. Όχι ότι οι άλλες είναι αδύνατες. Θα μπορούσαν να υπάρξουν, σε άλλους κόσμους όμως…" (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

                                         https://katoptro.gr/katigories/fysiki-kai-kosmologia/ta-oneira-tou-ainstain-2i-ekdosi-detail

Τίτλος: Ο Αϊνστάιν στην παραλία

Η σχετικότητα στην ξαπλώστρα

Συγγραφέας: Marc Lachièze-Rey

Μετάφραση : Δήμητρα-Ευδοξία Μπάτσιου

Εκδόσεις: Ροπή (για την ελληνική γλώσσα), 2017

Γιατί και με ποιον τρόπο, οι θεωρίες του Αϊνστάιν μας οδήγησαν σε μια επαναστατική θεώρηση του χρόνου, του χώρου και της ύλης… και άλλαξαν δραματικά τον τρόπο σκέψης μας για τον κόσμο;

Καθίστε αναπαυτικά σε μια ξαπλώστρα, και αφήστε τον Marc Lachièze-Rey να σας ξεναγήσει στα μονοπάτια που οδηγούν από τη σχετικότητα στη Μεγάλη Έκρηξη και τις μελανές οπές. Ανακαλύψτε τα μυστικά της καμπύλωσης του χωρόχρονου.

Μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, παρακολουθούμε την εντυπωσιακή εξέλιξη της σύγχρονης φυσικής και της σχετικιστικής κοσμολογίας αλλά και τα ανοιχτά ερωτήματα που αφήνουν για τη σύγχρονη έρευνα.

                                                                                           https://www.ropipublications.com/einstein-paralia/

             Τίτλος: Μιλέβα Μάριτς: Στην σκιά του Αϊνστάιν

Συγγραφέας: Marie Benedict

Μετάφραση : Μαριάννα Τσάτσου

Εκδόσεις: Ροπή (για την ελληνική γλώσσα), 2018

Ιστορικό Μυθιστόρημα  

Ποια είναι αυτά τα μυστικά που βρίσκονται καλά κρυμμένα πίσω από τη φήμη του Άλμπερτ Αϊνστάιν;

Το 1896 η χαρισματική Μιλέβα, ή αλλιώς "Μίτσα" Μόριτς ήταν η μόνη γυναίκα που σπούδαζε Φυσική στο Πολυτεχνείο τας Ζυρίχης. Πιο οικεία συντροφιά έμοιαζαν για εκείνα τα μαθηματικά παρά κάποιος σύζυγος, μέχρι τουλάχιστον τη στιγμή που ερωτεύτηκε τον συμφοιτητή της Άλμπερτ Αϊνστάιν. Της υποσχέθηκε μια ζωή γεμάτη έρωτα και επιστημονικές επιτυχίες, μια ζωή που θα μοιράζονταν ως ίσοι. Όσο όμως η φήμη του πανέξυπνου Άλμπερτ μεγάλωνε, τόσο περιοριζόταν ο ρόλος της Μιλέβα - δεν χωρούσαν δύο διάνοιες σ' αυτόν τον γάμο.

Πρόκειται για την άγνωστη ιστορία τις πρώτης συζύγου του Αϊνστάιν, μιας ευφυούς επιστήμονος. για την οποία έχουν ανακύψει εύλογοι προβληματισμοί στην επιστημονική κοινότητα ως προς την ενδεχόμενη συμβολή της στην ειδική Θεωρία της Σχετικότητας.

Το βιβλίο επιχειρεί να φωτίσει τις άγνωστες πτυχές της ζωής αυτής της γυναίκας, που εγκατέλειψε τα όνειρά της για χάρη του διάσημου συζύγου της.

                                                                                                        https://www.ropipublications.com/skia-einstein/

Τίτλος: Φυσικός ή κατάσκοπος  

 Ημιζωή: η διχασμένη ζωή του Μπρούνο Ποντεκόρβο

Συγγραφέας: Frank Close

Μετάφραση: Δέσποινα Χατζησπύρου

Εκδόσεις: Ροπή (για την ελληνική γλώσσα) 

Το σημείωμα έφτασε στο γραφείο του Κιμ Φίλμπυ στην Ουάσιγκτον, τον Ιούλιο του 1950. Τρεις μήνες αργότερα, ο Μπρούνο Ποντεκόρβο, ένας φυσικός στο Harwell, ένα εργαστήριο ατομικής ενέργειας της Βρετανίας, εξαφανίστηκε χωρίς να αφήσει κανένα ίχνος. Θα εμφανιστεί μετά από έξι χρόνια από την άλλη πλευρά του Σιδηρού Παραπετάσματος. Ένα από τα πιο λαμπρά επιστημονικά μυαλά της γενιάς του, ο Ποντεκόρβο ήταν μυημένος σε πολλά μυστικά: είχε εργαστεί για το αγγλο-καναδικό σκέλος του Σχεδίου Μανχάταν, και ανακάλυψε έναν τρόπο για για τον εντοπισμό του ουρανίου που ήταν τόσο περιζήτητο από τις ανερχόμενες πυρηνικές δυνάμεις. Ωστόσο, όταν εξαφανίστηκε, η MI5 επέμεινε ότι δεν ήταν απειλή.

Με βάση την πρόσβαση σε αρχεία και επιστολές, συνεντεύξεις με μέλη της οικογένειά του αλλά και τους επιστήμονες που συνεργάστηκαν μαζί του, ο βραβευμένος συγγραφέας και καθηγητής φυσικής Φράνκ Κλόουζ εκθέτει την αλήθεια για έναν άνθρωπο που συνδέθηκε στενά με την έλευση της ατομικής εποχής και του Ψυχρού Πολέμου.

                                                                                                      https://www.ropipublications.com/pontecorvo/  

Τίτλος: Ο Φάουστ στην Κοπεγχάγη

Η κβαντική ψυχή της φυσικής

Συγγραφέας: Gino Segre

Εκδόσεις: Τραυλός (για την ελληνική γλώσσα), 2009

1922: Ο φυσικός Νιλς Μπορ εγκαινιάζει το Ινστιτούτο του, στην Κοπεγχάγη, και προσκαλεί τους σημαντικότερους συναδέλφους του να ανταλλάξουν ιδέες για την νεογέννητη θεωρία της κβαντικής μηχανικής. Η συνάθροιση καθιερώνεται ως ετήσια συνάντηση των πρωτεργατών αυτής της συγκλονιστικής επιστημονικής επανάστασης.

1932: Η Ευρώπη εμφορείται από πολιτική και κοινωνική αισιοδοξία οι φυσικοί απολαμβάνουν ένα «Θαυμαστό Έτος» και γιορτάζουν την ανακάλυψη του νετρονίου και τη διάσπαση του πυρήνα. Για τους Τιτάνες, το ετήσιο «Φεστιβάλ Μπορ», εκτός από επιστημονική συνάντηση, είναι μια αφορμή για κοινωνικές σχέσεις. Οι νεότεροι του κλάδου οραματίζονται ένα δημιουργικό μέλλον, ανταλλάσσουν σκέψεις πειράγματα και κουτσομπολιά για τους συναδέλφους τους και, σε κλίμα ευφορίας, δεν διστάζουν να σατιρίσουν την επιστήμη και τους μέντορές τους. Με αφορμή τα 100 χρόνια από το θάνατο του Γκαίτε, παρουσιάζουν μια παρωδία του "Φάουστ" (μια ευρηματική διαπάλη ανάμεσα στην κλασική και την κβαντική μηχανική για την ψυχή της φυσικής) με πρωταγωνιστές τους δασκάλους τους και τις μνημειώδεις αντιπαραθέσεις τους: τον Πάουλι και τον Μπορ, τον Αϊνστάιν και τον Μπορν, τον Χάιζενμπεργκ και τον Σρέντινγκερ, τον Έρενφεστ, τον Φέρμι, τον Ντιράκ, τον Λαντάου, τον Γκάμοφ...

1933: Ξάφνου, η Ευρώπη βυθίζεται στα Τάρταρα ο ολοκληρωτισμός αλλάζει δραματικά τη ζωή των φερέλπιδων ερευνητών και καταστρέφει τις χώρες τους οι επιστήμονες χωρίζονται σε ναζί και αντιναζί η Φυσική βιώνει το τέλος της αθωότητας.  (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

Ο Βόλφγκανγκ Πάουλι (η «Μάστιγα του Θεού», ο σαρδόνιος λάτρης των καμπαρέ και του καλού κρασιού), ο Νιλς Μπορ (ο μεγαλόψυχος και άδολος άνθρωπος), ο Πολ Ντιράκ (ο χαμηλών τόνων πρωτότυπος στοχαστής), ο Βέρνερ Χάιζενμπεργκ (ο απροσδιόριστος τολμηρός διανοητής), η Λίζε Μάιτνερ (η μοναδική γυναίκα πειραματικός φυσικός), ο Πολ Έρενφεστ (ο ευαίσθητος αυτόχειρας), ο Έρβιν Σρέντινγκερ (ο Μεσσίας της φυσικής), ο Άλμπερτ Αϊνστάιν (ο Βασιλιάς αμφισβητίας), ο Μαξ Μπορν (ο λατρεμένος δάσκαλος του «Όπι»), ο Λουί ντε Μπρέιγ (ο κομεντί φρανσέζ),      ο Ενρίκο Φέρμι (η καθολική μεγαλοφυΐα ή ο Πάπας), το αχτύπητο δίδυμο Τζορτζ Γκάμοφ και Μαξ Ντέλμπρικ (ο καστανόξανθος γίγαντας και ο φαρσέρ), ο Λεβ Λαντάου (ο μπαρουτοκαπνισμένος φυλακισμένος), ο Τζέιμς Τσάντγουικ, ο Άρνολντ Ζόμερφελντ, ο Ράδερφορντ, ο Πλανκ, ο Ρούμπενς ...όλοι τους πρωταγωνιστές σε μια ιστορία επιστημονικής ανακάλυψης με φόντο την πολιτική και κοινωνική αναταραχή μιας ανεπανάληπτης εποχής.  

                                                                                                                                          http://www.travlos.gr/                                                              

Τίτλος: Το χρονικό του Χρόνου

Συγγραφέας: Stephen Hawking

Εκδόσεις: Κάτοπτρο (για την ελληνική γλώσσα), 1996

Το Χρονικό του Χρόνου τού Stephen Hawking αποτελεί διεθνές εκδοτικό φαινόμενο. Έχει μεταφραστεί τουλάχιστον σε σαράντα γλώσσες, και έχουν πουληθεί εκατομμύρια αντίτυπά του σε ολόκληρο τον κόσμο. Θεωρείται πλέον ένα κλασικό έργο. Όταν πρωτοεκδόθηκε το 1988, οι ιδέες που αναλύονταν στις σελίδες του προέρχονταν από την πρώτη γραμμή έρευνας του Σύμπαντος. Στο χρονικό διάστημα που μεσολάβησε, πραγματοποιήθηκαν σημαντικές πρόοδοι στην τεχνολογία της παρατήρησης τόσο του μικρόκοσμου όσο και του μακρόκοσμου. Αυτή την περίοδο, πράγματι, η κοσμολογία και η θεωρητική φυσική εισήλθαν σε μια χρυσή εποχή. Ο καθηγητής Hawking είναι ένας από τους σημαντικότερους επιστήμονες και διανοητές που συνέβαλαν σε αυτή την αναγέννηση.

Στην παρούσα πλήρως αναθεωρημένη και επαυξημένη έκδοση του διασημότερου βιβλίου του, ο συγγραφέας περιλαμβάνει τις πιο πρόσφατες εξελίξεις του επιστημονικού του τομέα, πολλές από τις οποίες, μάλιστα, είχε προβλέψει ο ίδιος. Έχει προσθέσει ένα νέο κεφάλαιο, με θέμα τα ταξίδια στον χρόνο και τις κοσμικές σήραγγες, και έχει γράψει έναν νέο πρόλογο. Επίσης, έχει αναθεωρήσει πολλά τμήματα του αρχικού κειμένου, καθιστώντας έτσι πιο προσιτές στον μη ειδικό αναγνώστη τις γνώσεις και τις ιδέες του για τη γοητευτική φύση του Σύμπαντός μας.

                                   https://katoptro.gr/katigories/fysiki-kai-kosmologia/to-xroniko-tou-xronou-detail

Τίτλος: Η επιστήμη του Interstellar 

Συγγραφέας: Kip Thorne

Εκδόσεις: Ροπή (για την ελληνική γλώσσα), 2017 

Ένα ταξίδι στη εξώκοσμη επιστήμη πίσω από την ταινία «Interstellar» του Κρίστοφερ Νόλαν, γραμμένο από τον θεωρητικό φυσικό Κιπ Θορν.

Η ταινία Interstellar από τον βραβευμένο κινηματογραφιστή Κρίστοφερ Νόλαν, μας οδηγεί σε ένα φανταστικό ταξίδι πέρα από το ηλιακό μας σύστημα. Όμως, στο βιβλίο «Η επιστήμη του Interstellar» , ο Κιπ Θορν, ο φυσικός που βοήθησε τον Νόλαν στο επιστημονικό μέρος της ταινίας, μας δείχνει ότι τα όσα απίστευτα συμβαίνουν επί της οθόνης και τα εκθαμβωτικά οπτικά εφέ που υλοποιήθηκαν για πρώτη φορά είναι θεμελιωμένα σε αληθινή επιστήμη. Ο Θορν μοιράζεται μαζί μας τις εμπειρίες που είχε ως επιστημονικός σύμβουλος της ταινίας και, στη συνέχεια, προχωράει και στο επιστημονικό κομμάτι. Με κεφάλαια για τις σκουληκότρυπες, τις μαύρες τρύπες, το διαστρικό ταξίδι, και πολλά άλλα, οι επιστημονικές γνώσεις του Θορν -πολλές από τις οποίες αξιοποιήθηκαν κατά την προετοιμασία του σεναρίου και κατά το γύρισμα του Interstellar- περιγράφουν τους νόμους της Φυσικής που κυβερνούν το σύμπαν μας και τα πραγματικά αξιοθαύμαστα φαινόμενα που είναι πιθανά χάρη σε αυτούς τους νόμους.

(Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

                                                                         https://www.ropipublications.com/epistimi-tou-interstellar/

Τίτλος: Το αίνιγμα του Αϊνστάιν

ή μαύρες τρύπες στην μπανιέρα μου

Συγγραφέας: C. V. Vishveshwara

Μετάφραση:  Δέσποινα Δαμιανίδου

Εκδόσεις: Αλεξάνδρεια (για την ελληνική γλώσσα), 2016 

«Οι φυσαλίδες στροβιλίζονταν γύρω μου προσφέροντάς μου μια πρωτόγνωρη αίσθηση χαλάρωσης . . . Ενώ απολάμβανα αυτό το μοναδικό αφρόλουτρο, τα βλέφαρά μου βάρυναν και γλίστρησα σ’ έναν υπέροχο, μακάριο ύπνο». Έτσι αρχίζει η συνεύρεση του Άλφι με μια εντυπωσιακή και αποκαλυπτική μπανιέρα αγορασμένη από έναν μυστηριώδη γείτονα ονόματι Αλ.

Το βιβλίο αφηγείται την ιστορία της θεωρίας της βαρύτητας από τις απαρχές της ως τις τελευταίες εξελίξεις στην αστροφυσική, ξεδιπλώνοντας τα βασικά στοιχεία της σχετικότητας, του χωροχρόνου, των μαύρων τρυπών και όλης της σύγχρονης φυσικής.

Βουτήξτε στη διανοητική απόλαυση και αναδυθείτε στις αφρώδεις ιδέες, καθώς παίρνετε νοερά το μπάνιο σας σ’ αυτή τη μαγική μπανιέρα!

Η μαύρη τρύπα βρήκε καθολική αποδοχή μόνο μετά από μια μακριά, περίπλοκη διαδρομή στο χρόνο. Κάποτε, στα πρώτα βήματα της γενικής σχετικότητας, την αντιμετώπιζαν με αποστροφή. Ορισμένοι από τους πρωτοπόρους της γενικής σχετικότητας, μαζί κι ο ίδιος ο Αϊνστάιν, τη θεωρούσαν ανεπιθύμητο τέκνο του χωροχρόνου. Στην πραγματικότητα παρέμενε ένα αίνιγμα γι’ αυτούς. Δεν μπορούσαν να φανταστούν ότι το ασχημόπαπο θα μεταμορφωνόταν μια μέρα σε πανέμορφο κύκνο.

Σήμερα, οι μαύρες τρύπες έχουν εδραιώσει την ύπαρξή τους στη σφαίρα της πραγματικότητας και η φυσική τους συνιστά ένα από τα πλέον ενδιαφέροντα πεδία στοχασμού της σύγχρονης επιστήμης. Οι αστρονόμοι έχουν ανακαλύψει ότι είμαστε περικυκλωμένοι από μαύρες τρύπες, φαντάσματα άστρων που εξάντλησαν την ενέργεια τους, κατέρρευσαν και πέθαναν πριν από πολύ καιρό. Ακόμη, πολλοί γαλαξίες, συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας, φιλοξενούν στο κέντρο τους τεράστιες μαύρες τρύπες, πολλές από τις οποίες είναι εκατομμύρια ή ακόμη και δισεκατομμύρια φορές βαρύτερες από τον Ήλιο.

Αυτή η παράξενη και πανέμορφη οντότητα έχει μια πολύ ιδιαίτερη χροιά, όπως δείχνει εδώ ο καθηγητής Τ. Β. Βισβεσουάρα, μέσα από συναρπαστικές συζητήσεις, διαγράμματα σκιτσαρισμένα σε χαρτοπετσέτες και μαθήματα υψηλής παιδαγωγικής και λογοτεχνικής δεξιοτεχνίας. Η ιστορία της μαύρης τρύπας είναι δίχως άλλο ένα περιπετειώδες ταξίδι στη φυσική, τη φιλοσοφία και την ιστορία –αλλά επίσης στη φαντασία και τη μυθοπλασία– και ο αφηγητής ανακατεύει αυτά τα συστατικά σ’ ένα ευφάνταστο, διαφωτιστικό έργο εκλαϊκευτικής επιστήμης.

                                       https://alexandria-publ.gr/shop/to-enigma-tou-ainstain/                                                                                     

Τίτλος: Η Άρκτος, η Πρέσπα, η Παρασκευή

Συγγραφέας: Ανδρέας Κασέτας

Εκδόσεις: Κάτοπτρο , 1992  

Καταδύσεις στην επιστημονική σκέψη, οικολογικές αναζητήσεις και ιζήματα του παρελθόντος χρόνου.

Ο πρώτος Μάγος του έφερε μια Μεγάλη Άρκτο. «Να σου θυμίζει ότι είσαι κάτοικος του Γαλαξία μας· έτσι κι αλλιώς εκεί θα ζήσεις σε κάποιο προάστιο, λίγο πιο πέρα από τον Σείριο και τον Αλδεβαράν. Μια Μεγάλη Άρκτος που θα σου μιλάει πάντα για το βασικό συστατικό σου· υλικό Σύμπαντος με πρωτόνια ίδια με κείνα των άστρων και των πλανητών».

Ο δεύτερος του χάρισε μια Μεγάλη Πρέσπα. Ήθελε με αυτό να του θυμίσει πως είναι ένοικος της Βιόσφαιρας μαζί με τις πέστροφες, τους πελεκάνους και τις αλυγαριές. Δεν έμαθε αν τον έλεγαν Μελχιόρ ή Βαλτάσαρ. «Ποτέ δεν θα καταφέρεις να πετάξεις κι ούτε ποτέ θα μοσχοβολήσεις», του είπε, «θα έχεις, όμως, πάντοτε κάτι “ίδιο” με τα κοτσύφια και το γιασεμί».

Το δώρο του τρίτου Μάγου ήταν μια Μεγάλη Παρασκευή. «Όσα χρόνια θα ζεις αυτή θα σου ψιθυρίζει ότι είσαι είδος “Άνθρωπος/Έλληνας”, ον δηλαδή που η ουσία του περιέχει σκιρτήματα, επίγνωση της θνησιμότητάς του και υλικό παρελθόντος μέσα στο οποίο ευδοκιμούν και οι επιστροφές στους χωματόδρομους της προσωπικής σου πατρίδας».

Σκέψεις και επισκέψεις στο εσωτερικό ενός τριγώνου που έχει ως κορυφές τη Μεγάλη Άρκτο, σύμβολο των ουράνιων ερωτηματικών μας και των καταδύσεών μας στην επιστημονική σκέψη, τη Μεγάλη Πρέσπα, σημαίνον των οικολογικών μας αναζητήσεων και της ανεξερεύνητης σχέσης μας με τα πουλιά, και τη Μεγάλη Παρασκευή, σήμαντρο όλων των «Αξιον Εστί» ιζημάτων του παρελθόντος χρόνου, το οποίο για κάθε εκπαιδευτικό σημαίνει και αυτό που διαδραματίζεται στο εσωτερικό του «υπαρκτού» σχολείου.

                                       https://katoptro.gr/component/virtuemart/i-arktos-2c-i-prespa-2c-i-paraskevi-detail  

Τίτλος: Τσέρνομπιλ: Ένα χρονικό του μέλλοντος

Συγγραφέας: Σβετλάνα Αλεξίεβιτς

Μετάφραση:  Ορέστης Γεωργιάδης

Εκδόσεις: Πατάκης (για την ελληνική γλώσσα), 1^η έκδοση 2015

Μαρτυρίες για το πυρηνικό ατύχημα του 1986, τις οποίες συνέλεξε η συγγραφέας περιπλανώμενη για δύο χρόνια στην Απαγορευμένη Ζώνη, με κίνδυνο της υγείας της και της ζωής της.

Την 26η Απριλίου του 1986 μια σειρά εκρήξεων στον αντιδραστήρα αρ. 4 του Πυρηνικού Σταθμού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόμπιλ της Σοβιετικής Ένωσης, ο οποίος σήμερα βρίσκεται σε εδάφη της Ουκρανίας, προκάλεσε τη μεγαλύτερη τεχνολογική καταστροφή του 20^ου αιώνα. Το ατύχημα ήταν της τάξης του μέγιστου προβλεπόμενου ατυχήματος στην Διεθνή Κλίμακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σημαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία.

 Η Λευκορωσίδα συγγραφέας Σβετλάνα Αλεξίεβιτς (βραβείο Νόµπελ Λογοτεχνίας 2015), δέκα χρόνια μετά το ατύχημα, περιπλανήθηκε στην απαγορευμένη ζώνη, μίλησε µε δεκάδες ανθρώπους, έψαξε αρχεία εφημερίδων, ληξιαρχείων, νοσοκομείων. Εκατό από αυτές τις μαρτυρίες αποτέλεσαν το παρόν βιβλίο: μιλούν άντρες, γυναίκες, παιδιά, χωρικοί, στρατιώτες, μαθητές, πυροσβέστες, επιστήμονες, μελλοθάνατοι και συγγενείς μελλοθανάτων, μητέρες που γέννησαν παραμορφωμένα παιδιά, μαθητές που δε συναντιούνται πια στο σχολείο µα σε μονάδες λευχαιμικών ασθενών, αγρότες που ξεριζώθηκαν από την απαγορευμένη ζώνη, γονιοί που θάψαν τα παιδιά τους, γυναίκες που είδαν τους άντρες τους να λιώνουν ζωντανοί πριν πεθάνουν, γέροντες που αναθυμούνται τις παλιές προφητείες, κορίτσια που κρύβουν την καταγωγή τους γιατί αν την αποκαλύψουν δε θα βρουν σύντροφο στη ζωή τους. «Μαγνητοφωνώντας τους, είχα την αίσθηση πως ηχογραφώ το μέλλον» γράφει η Αλεξίεβιτς.      

https://www.patakis.gr/product/503986/vivlia-logotexnia-logotexnika-dokimia-kai-meletes/Tsernompil-Ena-xroniko-tou-mellontos/ 

Βιβλία για παιδιά και εφήβους

Τίτλος: Γυναίκες της επιστήμης

Συγγραφέας: Rachel Ignotofsky

Εκδόσεις: Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (για την ελληνική γλώσσα), 2020

Προτεινόμενη Ηλικία: 3 – 6 ετών

Είναι επιστημονικά διαπιστωμένο: οι γυναίκες είναι αστέρια!

Στις Γυναίκες της επιστήμης, ένα βιβλίο γνώσεων με υπέροχη εικονογράφηση, παρουσιάζονται τα πορτρέτα πενήντα σημαντικών γυναικών που προσέφεραν πολλά στους τομείς των φυσικών επιστημών, της τεχνολογίας, της μηχανικής και των μαθηματικών (STEM) από την αρχαιότητα μέχρι τη σημερινή εποχή. Γεμάτη από πανέμορφες και πρωτότυπες εικόνες, αυτή η συναρπαστική συλλογή περιέχει επίσης πληροφορίες γύρω από συναφή θέματα, όπως τα όργανα ενός εργαστηρίου και τα ποσοστά των γυναικών που εργάζονται στις μέρες μας στους κλάδους STEM, ενώ συμπληρώνεται με ένα εικονογραφημένο γλωσσάρι επιστημονικών όρων.

Στις γυναίκες-πρωτοπόρους που παρουσιάζονται στις σελίδες του βιβλίου περιλαμβάνονται γνωστές προσωπικότητες της επιστήμης, όπως η πρωτευοντολόγος Τζέιν Γκούντωλ, καθώς και λιγότερο γνωστές μορφές όπως η Κάθριν Τζόνσον, η Αφροαμερικανίδα φυσικός και μαθηματικός που υπολόγισε την τροχιά του διαστημοπλοίου Απόλλων 11 το οποίο έφτασε στη Σελήνη το 1969. Τα θαυμαστά επιτεύγματα όλων αυτών των θαρραλέων γυναικών, που ξεπέρασαν με αξιοθαύμαστη επιμονή και αφοσίωση όλα τα εμπόδια και τις προκαταλήψεις που αντιμετώπισαν από το κοινωνικό τους περιβάλλον, αποτελούν μια πολύτιμη πηγή έμπνευσης για τις επόμενες γενιές γυναικών μηχανικών, βιολόγων, μαθηματικών, γιατρών, αστροναυτών και φυσικών.

https://www.cup.gr/book/gynaikes-tis-epistimis/

Τίτλος: Αστροφυσική για βιαστικούς νέους

Συγγραφέας: Neil de Grasse Tyson

Εκδόσεις: Παπαδόπουλος, (για την ελληνική γλώσσα), 2021

Ηλικία  : 10+

Από τις βασικές αρχές της φυσικής μέχρι τα μεγάλα ερωτήματα για το διάστημα και τον χρόνο, ο διάσημος αστροφυσικός και εκλαϊκευτής της επιστήμης Neil deGrasse Tyson «σπάει» όλα τα μυστήρια του σύμπαντος σε μικρά-μικρά κομματάκια, σε λαχταριστά μεζεδάκια γνώσης. Η Αστροφυσική για βιαστικούς νέους περιγράφει βασικούς νόμους, αλλά και αναπάντητα ερωτήματα για το σύμπαν με τρόπο ξεκάθαρο – μαζί με μπόλικο από το γνωστό χιούμορ του Tyson. Ναι, εδώ η αστροφυσική έχει πλάκα.

Με πολλές εικόνες και σχέδια και επιπλέον επεξηγηματικούς πίνακες, ο Gregory Mone, που προσάρμοσε το βιβλίο ειδικά για παιδιά και εφήβους, φροντίζει να κάνει κατανοητές ακόμα και τις πιο περίπλοκες έννοιες.

Η Αστροφυσική για βιαστικούς νέους αποτελεί μια συναρπαστική εισαγωγή στο σύμπαν, αλλά και στις βασικές αρχές της επιστημονικής έρευνας.

                   https://www.epbooks.gr/shop/paidika-neanika-biblia/biblia-gnoseon/astrofysiki-gia-viastikous-neous/

Τίτλος: Καταραμένη φυσική! 

Το κυνήγι των μυστικών του σύμπαντος

Συγγραφέας: Θοδωρής Πιερράτος

Εκδόσεις: Πηγή, 2018

Προτεινόμενες ηλικίες: 3-9 ετών

"Κάποτε, ο Αϊνστάιν είπε ότι, ίσως, η πιο όμορφη εμπειρία που μπορούμε να έχουμε είναι το μυστήριο. Είναι η κινητήρια δύναμη που βρίσκεται πίσω τόσο από την επιστήμη όσο και από την τέχνη. Άρα, τι πιο ενδιαφέρον από ένα παιχνίδι, ένα κυνήγι επίλυσης γρίφων που καλύπτεται από πέπλα μυστηρίου, τα οποία πρέπει να σηκώσετε μεθοδικά και να αποκαλύψετε ό,τι κρύβεται πίσω από αυτά..."

Ο Μάνος, ο Αλέξανδρος και η Αρετή, μαθητές της Α' Λυκείου, θεωρούν τη Φυσική ως το πιο αδιάφορο, βαρετό και άχρηστο μάθημα στο σχολείο. Ένα διαγώνισμα και μία απρόσμενη καταιγίδα εγκλωβίζουν τα τρία παιδιά στο σπίτι της Αρετής. Με αυτή την ευκαιρία οι γονείς της, ο κύριος Δημήτρης, φυσικός στο πανεπιστήμιο, και η κυρία Μυρτώ θα προσπαθήσουν να τους αλλάξουν γνώμη για τη Φυσική στήνοντας ένα ιδιαίτερο "παιχνίδι". Ένα παιχνίδι που, μέσα από απλά πειράματα και γρίφους, θα τους εκθέσει στους πιο σημαντικούς σταθμούς της εξέλιξης των ιδεών για τη θέση του ανθρώπου στο Σύμπαν.

Όλα ξεκινούν με ένα περίεργο μήνυμα στο κινητό της Αρετής:

"Τα Μεδίκεια άστρα τον κόσμο αλλάξαν,

η πανούκλα και τα μήλα στη γη το φεγγάρι ρίξαν,

στο Πάνθεον η Γη σα σβούρα γυρίζει

και τα νησιά του ουρανού στο άπειρο ξορκίζει,

στο άκουσμα της γέννησης των πάντων

προσφέρονται θυσία λευκά περιστέρια..."

Θα καταφέρουν οι τρεις φίλοι να ανταποκριθούν στις προκλήσεις του παιχνιδιού που εμπλέκει την επιστήμη με την τέχνη; Θα λύσουν τους γρίφους που καλούνται να αντιμετωπίσουν; Θα μπορέσουν να κατακτήσουν το πολύτιμο έπαθλο;                                                                                                                              https://www.pigi.gr/product/katarameni-fysiki/

Τίτλος: Πες μας, παππού… Πώς γεννιούνται τ' άστρα

Συγγραφέας: Διονύσης Π. Σιμόπουλος

Εκδόσεις: Μεταίχμιο, 2021

Ηλικίες: άνω των 8 ετών

Γιατί λάμπουν τα άστρα; Πώς γεννιούνται; Υπάρχουν για πάντα;

Έχουν όλα το ίδιο χρώμα; Ποιο είναι το πιο κοντινό μας άστρο;

Τι είναι η Μαύρη Τρύπα και οι εκρήξεις σουπερνόβα;

Ανακάλυψε τα μυστικά του διαστήματος και απόλαυσε ένα συναρπαστικό ταξίδι στον κόσμο των άστρων, όπως το αφηγείται ο αγαπημένος δάσκαλος της αστρονομίας Διονύσης Σιμόπουλος! Γνώρισε τα σημαντικότερα σύγχρονα τηλεσκόπια στην Ελλάδα και τον κόσμο και ενημερώσου για τα μελλοντικά αστεροσκοπεία.

Ταξίδεψε στα νεφελώματα (τα αστρικά βρεφοκομεία) και παρακολούθησε όλη τη διαδικασία της γέννησης των άστρων αλλά και την εξέλιξή τους μέχρι τον θάνατο.

Θαύμασε τα πολλαπλά άστρα, τα αστρικά σμήνη και μάθε για τον Ήλιο, το δικό μας αστέρι, και τον κύκλο ζωής του.

Στο Παράρτημα θα βρεις χρήσιμες πληροφορίες για τη δομή της ύλης, καθώς και ευχάριστα εκπαιδευτικά παιχνίδια!

 https://www.metaixmio.gr                                                                                                                                   

Τίτλος: Ο Θείος Αλβέρτος και ο κόσμος των κβάντων

Συγγραφέας: Russell Stannard

Εκδόσεις: Κάτοπτρο (για την ελληνική γλώσσα), 1995

Ηλικίες: άνω των 11 ετών

Η πιο πρόσφατη —και πιο ελκυστική— περιπέτεια του διάσημου επιστήμονα, του Θείου Αλβέρτου. Μπείτε μαζί με την ανιψιά του, την Αλίκη Νοητού, στη μυστηριώδη φυσαλίδα σκέψης του Θείου Αλβέρτου, και συνοδέψτε τη στην απίστευτη περιπλάνησή της στον κόσμο των κβάντων. Πιείτε μαζί της το μαγικό ποτό που συρρικνώνει και γνωρίστε από κοντά το μικροσκοπικό σύμπαν των κουάρκ και των ηλεκτρονίων. Βοηθήστε την Αλίκη και τον Άσπρο Κούνελο να εξερευνήσουν τη θαυμαστή χώρα του φωτός και της ύλης, όπου τίποτε δεν είναι έτσι όπως φαίνεται. Ακόμη και σήμερα, οι επιστήμονες δεν μπορούν να εξηγήσουν τις ανακαλύψεις τους! Ποιος θα λύσει, λοιπόν, τους κβαντικούς γρίφους; Μήπως εσείς; Καλού-κακού, όμως, προσέχετε τη Βασίλισσα Κούπα, γιατί μπορεί να σας κόψει το κεφάλι μέχρι να πείτε «κύμινο»…

                 https://katoptro.gr/katigories/fysiki-kai-kosmologia/o-theios-alvertos-kai-o-kosmos-ton-kvanton-detail

Τίτλος: Μαθήματα φυσικής για τα παιδιά των φίλων μου

Συγγραφέας:  Marie Curie 

Από τις σημειώσεις της Isabelle Chavannes (1907)

Μετάφραση:  Ανδρέας Μιχαηλίδης

Εκδόσεις: Αλεξάνδρεια (για την ελληνική γλώσσα), 2007

Με πρωτοβουλία της Μαρί Κιουρί, μια ομάδα φίλων ανέλαβε να κάνει στα παιδιά τους, ηλικίας περίπου δέκα ετών, μια πρωτότυπη πειραματική διδασκαλία για ένα διάστημα δύο ετών (1907-1908). Οι γονείς μοιράστηκαν τις κύριες διδακτικές ενότητες, με βάση ένα μικρό αριθμό μαθημάτων. Έγινε μια πολύ ξεχωριστή προσπάθεια ώστε η διδασκαλία των επιστημονικών θεμάτων να βασίζεται σε πειράματα που θα εκτελούσαν τα ίδια τα παιδιά.

Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει τις σημειώσεις που κρατούσε η Ιζαμπέλ Σαβάν κατά τη διάρκεια ορισμένων μαθημάτων φυσικής τα οποία δίδασκε η Μαρί Κιουρί. Μας αποκαλύπτει έτσι μια πτυχή της προσωπικότητάς της, ελάχιστα γνωστή μέχρι σήμερα. Αυτή η γυναίκα που είχε αφοσιωθεί στην έρευνα όσο κανένας άλλος, που αγωνιζόταν στις πιο προωθημένες θέσεις της επιστήμης, που ερευνούσε άγνωστα πεδία, αποφάσισε, αφήνοντας για λίγο της πρώτη γραμμή, να βάλει ένα στοίχημα: ότι θα μπορούσε να διδάξει τα βασικά στοιχεία της φυσικής σε παιδιά, και μάλιστα με τρόπο που να τα ανακαλύπτουν από μόνα τους. Μεταμόρφωση μιας επιστήμης κατακόρυφης –καθώς οι γνώσεις μεταφέρονται από τον έναν στο μυαλό του άλλου– σε μια επιστήμη οριζόντια όπου το παιδί, οδηγημένο από το χέρι του μεγαλύτερου, πλησιάζει το πεδίο της γνώσης σαν ίσος προς ίσο. Προφανώς, η φράση-κλειδί της μεταμόρφωσης αυτής είναι η πρακτική εφαρμογή, δηλαδή ο πειραματισμός, και βεβαίως η Μαρί Κιουρί στον τομέα αυτό είναι αυθεντία.

 https://alexandria-publ.gr/shop/lecons-de-marie-curiereceuillies-par-isabelle-chavannes-en-1907/           

Τίτλος: Η πόρτα με τις τρεις κλειδαριές

Συγγραφέας:  Fernández - Vidal Sonia

Εκδόσεις: Πατάκης (για την ελληνική γλώσσα), 2013

Μετάφραση: Αγαθή Δημητρούκα

Προτεινόμενη Ηλικία: 9 – 12 ετών

Μια μαγική περιπέτεια για την κατανόηση της επιστήμης του 21ου αιώνα.

Ένα πρωί ο δεκατετράχρονος Νίκο Μιρ βρίσκει να αντικατοπτρίζεται στο ταβάνι του δωματίου του η παρακάτω φράση:

"Αν θέλεις να σου συμβούν πράγματα διαφορετικά, σταμάτα να κάνεις το ίδιο πάντα."

Έτσι αποφασίζει να μην πάρει τον συνηθισμένο δρόμο για το σχολείο, αλλά ν' αλλάξει δρομολόγιο. Στον δρόμο του ανακαλύπτει ένα σπίτι που ποτέ δεν είχε ξαναδεί. Καθώς τον τραβάει το μυστήριο, θα μπει στο σπίτι αυτό και θα βρεθεί στον κβαντικό κόσμο, όπου, παρέα μ' ένα ανήσυχο ξωτικό με χαλκόχρωμα μαλλιά και μια πανέμορφη κβαντική νεράιδα, θα γνωρίσει αξέχαστες εμπειρίες στον αγώνα της ύλης με την αντιύλη, θα επισκεφθεί ένα ωρολογοποιείο όπου δοκιμάζεται η θεωρία της σχετικότητας, θα συναντήσει το Μποζόνιο του Χιγκς αυτοπροσώπως, θα νιώσει στην πλάτη του τη σκοτεινή ανάσα των βρικολάκων του σύμπαντος και θα καταφέρει να βγει από τον λαβύρινθο σώος κι αβλαβής αποκαθιστώντας την ισορροπία ανάμεσα στον κόσμο του και στο κβαντικό σύμπαν που μόλις ανακάλυψε.

https://www.patakis.gr/product/501415/vivlia-paidika--efhvika-paidikh-neanikh-logotexnia/H-porta-me-tis-treis-kleidaries/

Τίτλος: Η Αλίκη στη χώρα των κβάντων 

Μια αλληγορία της κβαντικής φυσικής

Συγγραφέας: Robert Gilmore

Εκδόσεις: Κάτοπτρο (για την ελληνική γλώσσα), 1999

Ηλικίες: άνω των 16 ετών

Σίγουρα, θα έχετε ακουστά για τις περιπέτειες της Αλίκης μέσα στον καθρέφτη. Ε, λοιπόν, από στιγμή σε στιγμή η Αλίκη αναχωρεί για ένα ακόμη συναρπαστικό ταξίδι. Αυτή τη φορά θα συρρικνωθεί στο μέγεθος ενός πυρηνικού σωματιδίου, όχι όμως για να κρυφτεί στη γνώριμη κουνελότρυπα. Προορισμός της είναι η χώρα των Κβάντων.

Και τι είναι η χώρα των Κβάντων; Φανταστείτε τη σαν ένα πάρκο διανοητικής αναψυχής, μικρότερη από ένα άτομο, όπου κάθε βόλτα, κάθε παιχνίδι, κάθε ατραξιόν παρουσιάζει και μια διαφορετική όψη της κβαντικής μηχανικής —του θεωρητικού πλαισίου που, μολονότι συχνά μας οδηγεί σε άκρα αμηχανία και αρνείται πεισματικά να αποβάλει την όψη του ανοίκειου, φαίνεται να προσφέρει τις ακριβέστερες εξηγήσεις για το πώς λειτουργούν τα πράγματα στον κόσμο της φυσικής. Σε αυτό το αριστοτεχνικό κράμα φαντασίας και επιστήμης, ο συγγραφέας προσφεύγει στην αλληγορία των ταξιδιών της Αλίκης για να εκθέσει στον αναγνώστη, με τρόπο απρόσμενα προσιτό και συναρπαστικό, κρίσιμα ζητήματα της κβαντικής θεωρίας όπως η αρχή της αβεβαιότητας, η αρχή του Pauli, η σωματιδιακή φυσική υψηλών ενεργειών και πολλά άλλα.

Αφότου πατήσει το πόδι της στη χώρα των Κβάντων, η Αλίκη βιώνει το ένα κβαντικό φαινόμενο μετά το άλλο —σε κάποια στιγμή, μάλιστα, ταξιδεύει πίσω στον χρόνο και συγκρούεται με τον εαυτό της. Συναντά ιδιότυπους χαρακτήρες που βοηθούν τόσο την ίδια όσο και τον αναγνώστη να κατανοήσει τη φύση του κβαντικού κόσμου.

Να σας συστήσουμε μερικούς:

• τον Αβέβαιο Λογιστή, του οποίου οι προσπάθειες να ισοσκελίσει τα λογιστικά βιβλία της Τράπεζας Heisenberg αποβαίνουν μονίμως άκαρπες εξαιτίας των ενεργειακών διακυμάνσεων.

• τον Μεσίτη Καταστάσεων, ο οποίος δείχνει στην Αλίκη πώς το άτομο μπορεί να είναι ταυτόχρονα σε δύο μέρη ολότελα ανόμοια.

• τους τρεις αδελφούς Κουάρκ, οι οποίοι συνοδεύουν την Αλίκη στους ατελείωτους γύρους ενός από τους περίφημους χορούς του Επιταχυντή της ΜΑΖκαράτας των σωματιδίων.

·        τον Αυτοκράτορα, η συνείδηση του οποίου αρκεί να προσηλωθεί στα καινούργια του ρούχα για να τα μετατρέψει σε αληθινά, και πολλούς άλλους.

Η Αλίκη στη χώρα των Κβάντων, βιβλίο που όχι μόνο αξίζει να χαρακτηριστεί εμπνευσμένο όσον αφορά τη σύλληψη της κεντρικής του ιδέας και της εν γένει οικονομίας του, αλλά που ξεχωρίζει επίσης για την ευρηματική γραφή του και την απολαυστική εικονογράφησή του, κάνει προσιτές στον αναγνώστη πολλές σημαντικές αλλά δύσληπτες επιστημονικές έννοιες. Δεν είναι απαραίτητο να διαθέτετε πολλές μαθηματικές γνώσεις για να παρακολουθήσετε τις αταξίες της ηρωίδας μας. Άλλωστε υπάρχει μία και μόνη εξίσωση σε όλο το βιβλίο. Δεν χρειάζεστε παρά διάθεση για πνευματικές περιπέτειες και υγιή περιέργεια για τον κόσμο που μας περιβάλλει.

https://katoptro.gr/katigories/neanika/i-aliki-sti-xora-ton-kvanton-detail

Τα βιβλία επιστημονικής φαντασίας του Ιουλίου Βερν

Εξώφυλλα βιβλίων του Ιουλίου Βερν για μικρά παιδιά που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. (https://www.epbooks.gr/sygrafeis/verne-jules/)

Ο Ιούλιος Βερν (Jules Verne) / (1828 – 1905), Γάλλος συγγραφέας, μυθιστοριογράφος, ποιητής και θεατρικός συγγραφέας, είναι ιδιαίτερα γνωστός για τα περιπετειώδη μυθιστορήματά του και τη βαθιά επιρροή του στο λογοτεχνικό είδος της επιστημονικής φαντασίας. Συχνά αναφέρεται ως ο «πατέρας της επιστημονικής φαντασίας» ή ως ο «προφήτης της τεχνολογίας». Κατά τη διάρκεια της ζωής του συγγραφέα, από το 1863 ως το τέλος δημοσιεύτηκαν μια σειρά 54 μυθιστορημάτων  με το γενικό τίτλο «Voyages extraordinaires», τα ασυνήθιστα ή εξαιρετικά ταξίδια, που χάρισαν στον Βερν τη μεγάλη του φήμη. Στα έργα αυτά,  αν και φαίνεται να κυριαρχεί η επιστημονική φαντασία, στην πραγματικότητα πολλές από τις περιπέτειες και τα γεγονότα που περιγράφονται στηρίχθηκαν στα επιστημονικά δεδομένα και την τεχνολογία της εποχής.

Το πρώτο έργο της σειράς είναι το «Πέντε εβδομάδες με αερόστατο» στο οποίο πλέκεται επιδέξια μια υπόθεση γεμάτη περιπέτεια και εξελίξεις που κρατούν αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη με παραγράφους γεωγραφικών, τεχνολογικών και ιστορικών πληροφοριών και περιγραφών. Το βιβλίο παρέχει στους αναγνώστες μια εικόνα για την εξερεύνηση της Αφρικής, μεγάλες περιοχές της οποίας ήταν ακόμα άγνωστες στους Ευρωπαίους εκείνης της εποχής, με εξερευνητές να ταξιδεύουν σε όλη την ήπειρο σε αναζήτηση των μυστικών της.

 Εξώφυλλο της 1^ης έκδοσης του βιβλίου «Πέντε εβδομάδες με αερόστατο» από τον  εκδότη Pierre-Jules Hetzel.

Άλλα βιβλία που γνώρισαν τεράστια επιτυχία ήταν:

«Ταξίδι στο κέντρο της Γης» ,1864

«Από τη Γη στη Σελήνη», 1865

«Είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τη θάλασσα»,1869-1870

«Γύρω από τη Σελήνη», 1870

«Ο γύρος του κόσμου σε 80 ημέρες», 1874

«Τα τέκνα του πλοιάρχου Γκραντ», 1867-1868

Περισσότερα για τη σύνδεση του έργου του Ιουλίου Βερν με τη λογοτεχνία, τη φυσική και την αστρονομία μπορείτε να διαβάσετε στα παρακάτω άρθρα:

1. Ιούλιος Βερν: προφήτης ή ποιητής;

https://www.tovima.gr/2013/08/31/science/ioylios-bern-profitis-i-poiitis/

2. Ο Ιούλιος Βερν και τα Φανταστικά ταξίδια.

Από την επιστήμη στη μυθοπλασία.

http://keimena.ece.uth.gr/main/index.php?option=com_content&id=213:12oktapoda&catid=56:tefxos12&Itemid=92