Το εκκρεμές του Φουκώ και η παλινδρομική κίνηση

Πείραμα Νο 10:

Το 1851 ο Γάλλος πειραματικός επιστήμονας Jean Bernard Léon Foucault κατασκεύασε ένα τεράστιο εκκρεμές που τον έκανε διάσημο. Χρησιμοποίησε ατσαλόσυρμα μήκους 67 μέτρων και μια μεγάλη σιδερένια σφαίρα με διάμετρο γύρω στα 60 cm και μάζα περίπου 28 kg. (το βάρος της σφαίρας δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, απλά χρησιμεύει για να κρατά το σχοινί τεντωμένο).Το εκκρεμές κατέληγε σε μια ακίδα που περνούσε σε ελάχιστη απόσταση από το δάπεδο αφήνοντας ένα σημάδι στο στρώμα άμμου που είχε απλωθεί.

Το πείραμα πραγματοποιήθηκε στο Πάνθεον, ένα θολωτό κτίριο στο Παρίσι και απ' την οροφή του θόλου του ανάρτησε το εκκρεμές. 

Το εκκρεμές του Foucault στο Πάνθεον στο Παρίσι, σήμερα

Καθώς το εκκρεμές άρχισε να αιωρείται παρέμεινε πάντα στο ίδιο επίπεδο, όμως λόγω της περιστροφής της Γης άλλαζε συνεχώς ο προσανατολισμός του με σταθερό και αργό ρυθμό. Ο ρυθμός με τον οποίο περιστρέφεται το επίπεδο ταλάντωσης του εκκρεμούς εξαρτάται από το γεωγραφικό πλάτος. Έτσι, αν το εκκρεμές βρίσκονταν στο Βόρειο Πόλο, το επίπεδό του θα διέγραφε έναν πλήρη κύκλο σε 24 ώρες. Στο γεωγραφικό πλάτος του Παρισιού ο κύκλος αυτός χρειάζονταν 31 ώρες και 47 λεπτά.

Με αυτό τον τρόπο οι θεατές παρακολούθησαν τη Γη κάτω από το εκκρεμές να περιστρέφεται ... 

Και το πείραμα με το εκκρεμές απέδειξε με απλό και εντυπωσιακό τρόπο την περιστροφή της Γης γύρω από τον άξονά της.

Το πείραμα με το εκκρεμές του Foucault,
50 χρόνια μετά,
 στο εξώφυλλο του περιοδικού
 "Le Petit Parisien",
2 Νοεμβρίου του 1902  

Ο ίδιος ο Φουκώ περιέγραψε το εκκρεμές του: "Το φαινόμενο εξελίσσεται αργά, αλλά είναι αναπόφευκτο, ασταμάτητο... 

Οποιοδήποτε άτομο βρεθεί μπροστά σε αυτό το γεγονός, θα σταματήσει για λίγα λεπτά και θα παραμείνει σκεπτικό και σιωπηλό, και στη συνέχεια θα φύγει παίρνοντας μαζί του για πάντα μια οξύτερη αίσθηση της αέναης κίνησής μας στο διάστημα ..."